Khi tìm hiểu về thiên văn học nhiều người thường thắc mắc Mặt trời có phải là hành tinh không? Thứ tự hiện nay của các hành tinh trong hệ Mặt trời được sắp xếp như thế nào? Hãy cùng chuthapdoquangninh.org.vn tìm hiểu về chủ đề này thông qua bài viết dưới đây nhé!
Mặt trời có phải hành tinh không?
Hệ Mặt trời là gì?
Trước khi tìm hiểu Mặt trời có phải hành tinh không chúng ta sẽ đi tìm hiểu về hệ Mặt trời là gì? Hệ Mặt trời còn được gọi là Thái Dương Hệ có tên tiếng Anh là Solar System, là một hệ hành tinh có Mặt trời ở trung tâm với các thiên thể nằm trong phạm vi lực hấp dẫn của hệ này.
Hệ Mặt trời là hệ hành tinh có Mặt trời làm trung tâm
Hệ Mặt trời được hình thành và tiến hóa từ 4,6 tỷ năm với sự suy sụp thuộc đám mây phân tử khổng lồ và khối lượng này tích tụ ở trung tâm, tạo nên Mặt trời. Một số phần còn lại hình thành một đĩa đám mây bụi rồi tiến hóa dần thành các hành tinh, mặt trăng, các tiểu hành tinh, tiểu tinh thể khác trong hệ Mặt trời.
Trong dải ngân hà thì chỉ có một hệ Mặt trời, phần lớn thiên thể xung quanh sẽ di chuyển quanh Mặt trời và khối lượng chủ yếu tập trung vào các hành tinh với quỹ đạo hình elip và mặt phẳng quỹ đạo.
Hành tinh là gì?
Theo Wikipedia, hành tinh là một thiên thể di chuyển quay quanh các ngôi sao hay các tàn tích sao. Khi có đủ khối lượng thì hành tinh sẽ có dạng hình cầu hoặc gần cầu do chính lực hấp dẫn của nó tạo nên. Khối lượng của hành tinh thường không quá lớn sẽ giúp tạo ra phản ứng nhiệt hạch khiến cho chúng tự nóng lên và phát sáng khi quan sát từ xa nhìn như một ngôi sao.
Ngôi sao là gì?
Ngôi sao là một quả bóng khí phát sáng, chủ yếu là khí hydro và heli, có khối lượng khổng lồ có thể di chuyển có quỹ đạo hoặc không có quỹ đạo. Phản ứng tổng hợp của hạt nhân trong lõi sẽ hỗ trợ các ngôi sao chống lại được trọng lực và tạo ra các photon, nhiệt cũng như một lượng nhỏ các nguyên tố nặng hơn.
Những ngôi sao tạo ra năng lượng bằng cách duy trì, tổng hợp hydro bao gồm: sao lùn, sao lớn và sao siêu lớn. Sao lớn và siêu lớn đại diện cho giai đoạn cuối của ngôi sao, còn phần lớn các ngôi sao sẽ có kích thước lớn nhỏ phụ thuộc vào giai đoạn trưởng thành về mặt tiến hóa và được gọi là sao lùn.
Vậy Mặt trời có phải hành tinh không?
Mặt trời là ngôi sao lùn không phải là hành tinh
Khối lượng của Mặt trời chiếm 99,86% tổng khối lượng trong hệ Mặt trời tạo ra nhiệt độ, mật độ trong lõi đủ cao để có thể duy trì được phản ứng tổng hợp hạt nhân của hydro và heli, biến nó thành một ngôi sao. Điều này giúp giải phóng năng lượng khổng lồ chủ yếu tỏa vào không gian khi bức xạ điện từ đạt cực đại trong ánh sáng khả kiến.
Như vậy, Mặt trời là “trái tim” của hệ Mặt trời và là một ngôi sao lùn.
Xem thêm:
- Hiện tượng mặt trời có quầng sáng bao quanh được gọi là gì?
- Bão Mặt trời là gì? Khi nào có bão Mặt trời? Hình ảnh bão Mặt trời năm 1859,….
Hệ Mặt trời có bao nhiêu hành tinh?
9 hành tinh trong hệ Mặt trời tính cho đến thời điểm hiện tại gồm có:
- 4 hành tinh dạng rắn bao gồm: Sao Thủy, sao Kim, sao Hỏa, Trái Đất.
- 5 hành tinh dạng khí: Sao Mộc, Sao Thổ, Sao Thiên Vương, Sao Hải Vương và Planet Nine ( hành tinh thứ 9 này mới được phát hiện năm 2016)
Vào năm 1930, khi phát hiện ra sao Diêm Vương, mọi người đều cho rằng đây là hành tinh thứ 9 trong hệ Mặt trời. Từ khoảng năm 1979 – đầu năm 1999, sao Diêm Vương chính thức được xem là hành tinh của hệ Mặt trời. Tuy nhiên năm 2006, theo hiệp hội Thiên văn học Quốc tế, sao Diêm Vương đã bị nghiêng so với mặt phẳng chính của hệ Mặt trời và được xếp vào hành tinh lùn và bị loại ra khỏi danh sách hành tinh của hệ này.
Hệ Mặt trời có 8 hành tinh tính đến trước năm 2016
Ngày nay các nhà thiên văn học vẫn đang tìm kiếm hành tinh thứ 9 khác trong hệ Mặt trời. Sau khi tìm được bằng chứng, vào ngày 20/1/2016 về “ hành tinh thứ 9” đã xuất hiện có khối lượng lớn gấp 10 lần so với Trái đất, lớn gấp 5000 lần so với sao Thiên Vương.
Các thứ tự của hành tinh trong hệ Mặt trời
Thứ tự của các hành tinh trong hệ Mặt trời lấy Mặt trời làm trung tâm được xếp lần lượt theo thứ tự sau:
Sao Thủy (Mercury)
Sao Thủy là ở gần Mặt trời nhất và cũng có đường kính nhỏ nhất chỉ khoảng 4874km. Chu kỳ quay của các hành tinh trong hệ Mặt trời mất 88 ngày. Vì ở vị trí quá gần Mặt trời cho nên ban ngày ở sao Thủy nhiệt độ lên đến 450 độ C. Còn ban đêm lại hạ thấp xuống âm 180 độ C. Bầu khí quyển của sao Thủy rất mỏng, hầu hết không có không khí, dễ bị tác động bởi các thiên thạch bay tới nên trên bề mặt của chúng có nhiều vết rỗng giống như Mặt trăng.
Sao Thủy – hành tinh có vị trí gần Mặt trời nhất
Sao Kim (Venus)
Kích thước sao Kim hành tinh trong hệ Mặt Trời tương đương với kích thước của Trái đất, có quỹ đạo quay là 225 ngày Trái Đất. Đây là hành tinh nóng nhất trong hệ Mặt trời, nóng hơn so với sao Thủy rất nhiều. Nhiệt độ trung bình trên bề mặt sao Kim là 900 F (465 độ C).
Bầu khí quyển ở đây rất dày đặc, độc hại được hình thành từ những đám mây axit sunfuric, đây được coi là một điển hình của hiệu ứng nhà kính. Và điều kỳ lạ là ở sao Kim hướng quay từ Đông sang Tây, hướng ngược lại so với các hành tinh khác.
Trái đất (Earth)
Trái đất là hành tinh có 2/3 được đại dương bao phủ, là hành tinh duy nhất trong hệ Mặt trời có sự sống. Quỹ đạo của Trái Đất là 365,24 ngày, một ngày có 23h56’, đường kính khoảng 7,926 miles (12,760 km). Bầu khí quyển ở Trái đất giàu nitơ và oxy để duy trì sự sống. Trái đất tự quay quanh trục với tốc độ 467m/s, di chuyển một vòng quanh Mặt trời với tốc độ là 29km/s.
Trái Đất – hành tinh duy nhất trong vũ trụ có sự sống
Mars (sao Hỏa)
Hành tinh vị trí thứ tư đó là sao Hỏa – một nơi lạnh lẽo, giống như sa mạc, đầy bụi và đất đá. Bụi này được tạo ra từ các oxit sắt, nên hành tinh này có màu đỏ đặc trưng. Sao Hỏa được đánh giá là hành tinh có nhiều điểm tương đồng với Trái Đất: có núi, đá, thung lũng, hẻm núi, có bão.
Có nhiều bằng chứng khoa học cho thấy sao Hỏa đã từng tồn tại ở sông, đại dương. Vào tháng 7/2018, các nhà khoa học đã tìm thấy bằng chứng về hồ nước lỏng bên dưới bề mặt của chỏm băng ở cực Nam của hành tinh này. Sao Hỏa hiện là một trong những hành tinh đang được khám phá nhiều nhất trong hệ Mặt trời.
Jupiter (sao Mộc)
Sao Mộc là hành tinh lớn nhất trong hệ Mặt trời, khối lượng của chúng nặng gấp đôi hành tinh khác. Đường kính của sao Mộc là 86,881 miles (139,822 km) với quỹ đạo quay 11,9 năm Trái Đất. Trên bề mặt của hành tinh này có nhiều đám mây xoáy với các màu sắc khác nhau do có nhiều khí vi lượng khác nhau nhiễu loạn khí động tương tác với các cơn bão tại biên gây nên.
Saturn (sao Thổ)
Sao Thổ là hành tinh thứ 6 tính theo khoảng cách trung bình đến Mặt trời, biết đến nhiều nhất với các vành đai của nó. Vào năm 1600, Galileo Galilei đã tìm hiểu về hành tình này và ông cho rằng nó gồm có 3 phần tồn tại 1 vệ tinh lớn và 2 vệ tinh nhỏ.
Về sau nhà khoa học Christiaan Huygens đã khám phá những vành đai của hành tinh này được làm bằng băng và đá. Trên hành tinh này chủ yếu là các khí hydro và heli và có nhiều mặt trăng. Sao Thổ có đường kính 74,900 miles (120,500 km) với quỹ đạo 29,5 năm Trái Đất.
Sao Thổ – hành tinh có các vành đai bao quanh
Uranus (sao Thiên Vương)
Sao Thiên Vương là một hành tinh độc nhất với lượng khí khổng lồ và là hành tinh duy nhất có đường xích đạo vuông góc với quỹ đạo của nó. Theo các nhà thiên văn học có một vật thể khác có kích thước ngang với Trái Đất đã va vào hành tinh này, khiến Sao Thiên Vương bị nghiêng. Độ nghiêng này khiến các mùa ở đây khắc nghiệt và kéo dài 20 năm, với chu kỳ quỹ đạo bằng 84 năm Trái Đất.
Bầu khí quyển của sao Thiên Vương có những đám mây được hình thành từ khí hydrogen sulfide, có mùi trứng thối rất hôi. Khí metan trong khí quyển làm cho sao Thiên Vương có màu xanh lục – lam khi quan sát từ Trái Đất.
Neptune (sao Hải Vương)
Sao Hải Vương ở vị trí xa Mặt trời nhất, gấp 30 lần so với khoảng cách từ Trái Đất tới Mặt trời. Sao Hải Vương được coi là hành tinh đầu tiên dự đoán được sự tồn tại bằng cách sử dụng toán học trước khi nó được phát hiện bằng mắt thường.
Nhà thiên văn học Alexis Bouvard – người Pháp cho rằng một số hành tinh khác có thể đang tạo ra bởi lực hấp dẫn. Và người đã sử dụng các phép tính để tìm ra sao Hải Vương qua kính thiên văn là nhà thiên văn học Johann Galle- người Đức.
Sao Diêm Vương (Dwarf Planet – Hành tinh lùn)
Sao Diêm Vương từng là một trong 9 hành tinh trong hệ Mặt trời, giờ được các nhà khoa học xếp vào là hành tinh lùn. Sao Diêm Vương nhỏ hơn Mặt trăng của Trái đất, quỹ đạo rơi vào bên trong quỹ đạo của Sao Hải Vương.
Ở một số điểm nó vượt xa những điểm khác, rơi trên cùng một mặt phẳng với các hành tinh khác. Sao Diêm Vương là một hành tinh băng đá, thậm chí còn có những tảng băng phun ra dung nham băng giá được tạo thành từ metan, nước hay khí amoniac.
Sau đó, vào ngày 11 tháng 2 năm 1999, nó đã đi qua đường đi của sao Hải Vương và trở thành hành tinh nằm xa nhất Mặt trời và được định nghĩa lại là một hành tinh lùn và loại bỏ ra khỏi các hành tinh của hệ Mặt trời.
Hành tinh thứ 9 (Planet Nine)
Hành tinh thứ 9 được các nhà thiên văn học phát hiện năm 2016 nằm cách xa gấp 20 lần so với quỹ đạo của sao Hải Vương, quay xung quanh Mặt trời. Trong đó, quỹ đạo của sao Hải Vương tính đến điểm gần nhất Mặt trời là 49,530 km.
Hành tinh thứ 9 được các nhà khoa học tìm thấy năm 2016
Nhiều nhà khoa học không thể quan sát được trực tiếp hành tinh thứ 9, mà phải quan sát dựa trên hiệu ứng lực hấp dẫn của nó với các hành tinh khác trong vành đai Kuiper – một khu vực nằm ở rìa hệ Mặt trời nơi vật thể bị đóng băng còn sót lại.
Như vậy với những chia sẻ về Mặt trời có phải hành tinh không? Thứ tự của các hành tinh trong hệ Mặt trời cùng với những thông tin liên quan. Mong rằng bài viết có thể giải đáp được những thắc mắc và mang đến nhiều kiến thức hữu ích về thiên văn học.
