Quá trình thoát hơi nước qua lá là một hoạt động ảnh hưởng trực tiếp tới sự sống của cây trồng. Cùng chuthapdoquangninh.org.vn tìm hiểu rõ hơn về định nghĩa và vai trò của quá trình thoát hơi nước với sự sống của các loài cây nhé!
Quá trình thoát hơi nước là gì?
Thoát hơi nước là quá trình tương tự như sự bay hơi. Đây là một phần của chu trình nước trong cơ thể thực vật và là sự mất đi hơi nước từ các bộ phận của cây (tương tự việc đổ mồ hôi ở con người). Quá trình này thường xảy ra ở lá, ngoài ra có thể xảy ra thân cây, hoa và rễ.
Vai trò của quá trình thoát hơi nước của cây
Quá trình thoát hơi nước có vai trò gì? Vai trò quá trình thoát hơi nước của cây được thể hiện như sau:
Quá trình thoát hơi nước của lá
- – Nhờ có quá trình thoát hơi nước ở lá, nước sẽ được cung cấp tới từng tế bào của cây.
- – Thoát hơi nước chính là động lực đầu trên của dòng mạch gỗ giúp vận chuyển nước cùng các ion khoáng từ rễ lên lá và các bộ phận khác ở trên mặt đất của cây. Tạo ra môi trường liên kết các bộ phận của cây và tạo độ cứng cho thực vật thân thảo.
- – Hạ nhiệt độ của lá vào những ngày nắng nắng nóng, đảm bảo các hoạt động của cây diễn ra bình thường.
- – Quá trình thoát hơi nước qua lá giúp tạo khí CO2 khuếch tán sâu vào bên trong lá, giúp ích cho quá trình quang hợp. Mối liên quan giữa quá trình thoát hơi nước với quá trình quang hợp đó là: Lá cây thoát hơi nước qua khí khổng sau đó tạo lực hút nước và tạo điều kiện để CO2 khuếch tán được vào nước. Nước và CO2 được lấy vào lá chính là nguyên liệu để cây quang hợp.
So sánh quá trình thoát hơi nước qua khí khổng và lớp cutin
| Thoát hơi nước qua khí khổng | Thoát hơi nước qua lớp cutin | |
| Đặc điểm | – Vận tốc lớn – Được điều chỉnh bằng cách đóng và mở khí khổng. |
– Vận tốc nhỏ – Không được điều chỉnh |
| Cơ chế điều chỉnh | – Nước thoát ra chủ yếu qua khí khổng nên cơ chế điều chỉnh quá trình thoát hơi nước đó chính là cơ chế điều chỉnh sự đóng – mở khí khổng: – Khi no nước, thành mỏng của tế bào khí khổng căng ra khiến thành dày cong theo → khí khổng mở. – Khi mất nước, thành mỏng hết căng còn thành dày duỗi thẳng → khí khổng đóng lại. Khí khổng sẽ không bao giờ đóng hoàn toàn. |
– Hơi nước khuếch tán từ khoảng gian bào của thịt lá qua lớp cutin để thoát ra ngoài. – Trợ lực khuếch tán qua cutin rất lớn và phụ thuộc vào độ chặt và độ dày của lớp cutin. – Lớp cutin càng dày thì sự khuếch tán qua cutin sẽ càng nhỏ và ngược lại. |
Các tác nhân ảnh hưởng tới quá trình thoát hơi nước
Các tác nhân ảnh hưởng đến độ mở khí khổng sẽ ảnh hưởng tới sự thoát hơi nước:
Các tác nhân ảnh hưởng sự thoát hơi nước
– Nước: Điều kiện cung cấp nước và độ ẩm không khí ảnh hưởng rất nhiều đến sự thoát hơi nước qua việc điều tiết độ mở của khí khổng.
Điều kiện cung cấp nước càng cao thì sự hấp thụ nước càng mạnh, thoát hơi nước càng thuận lợi.
Độ ẩm không khí thấp dẫn tới việc hơi nước thoát càng mạnh.
– Nhiệt độ: Nhiệt độ ảnh hưởng rất nhiều đến hoạt động hô hấp của rễ → rễ hấp thụ nhiều nước → thoát hơi nước nhiều.
– Ánh sáng: Khí khổng sẽ mở ra khi cây được chiếu sáng. Độ mở của khí khổng sẽ tăng từ sáng đến trưa và nhỏ nhất vào lúc chiều tối, còn ban đêm khí khổng vẫn hé mở.
Ánh sáng làm tăng nhiệt độ của lá → khiến khí khổng mở → làm tăng tốc độ thoát hơi nước.
Độ mở của khí khổng sẽ tăng dần từ sáng đến trưa và nhỏ nhất vào lúc chiều tối; vào ban đêm khí khổng vẫn hé mở.
Ánh sáng ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước ở thực vật
– Ion khoáng: Các ion khoáng ảnh hưởng lớn đến hàm lượng nước trong tế bào khí khổng → điều tiết độ mở của khí khổng. Ví dụ: ion K+ làm tăng lượng nước trong tế bào khí khổng và tăng độ mở của khí khổng dẫn đến thoát hơi nước.
Bài tập về quá trình thoát hơi nước
Bài 1: Quá trình thoát hơi nước qua lá không có vai trò
- Cung cấp năng lượng cho lá.
- Cung cấp CO2 cho quá trình quang hợp.
- Hạ nhiệt độ cho lá.
- Vận chuyển nước, ion khoáng
Đáp án: A
Bài 2: Trình bày quá trình thoát hơi nước
Đáp án: Thoát hơi nước là quá trình tương tự bay hơi. Nó là một phần của chu trình nước trong cơ thể thực vật, là sự mất hơi nước từ các bộ phận của cây, đặc biệt xảy ra trong lá nhưng cũng có ở trong thân cây, hoa và rễ.
Bài 3: Cơ quan đảm nhận việc thoát hơi nước của cây.
- Lá
- Cành
- Thân
- Rễ
Đáp án: A
Trên đây là các thông tin về quá trình thoát hơi nước ở thực vật. Hy vọng những thông tin này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về quá trình thoát hơi nước của thực vật và vai trò của quá trình này.
