Phong trào thơ mới là một trong những phong trào sáng tác văn thơ của giới trí thức Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám. Đây là phong trào giúp đóng góp số lượng lớn các tác phẩm xuất sắc vào nền văn học Việt Nam. Vậy phong trào thơ mới là gì, đặc điểm của phong trào này như thế nào? Cùng tìm hiểu về thơ mới thông qua bài viết sau nhé.
Phong trào thơ mới Việt Nam là gì?
Thuật ngữ “thơ mới” xuất hiện trong chương trình ngữ văn trung học cơ sở. Người ta định nghĩa thơ mới là phong trào sáng tác thơ văn xuất hiện vào những năm 20 của thế kỷ XX. Những tác phẩm thuộc phong trào thơ mới thường có xu hướng khác biệt với những gò bó về nội dung và hình thức của tác phẩm thơ cũ. Phong trào này được coi là bước tiến lớn giúp giải phóng thơ ca Việt Nam khỏi lối mòn cũ.
Phong trào thơ mới là phong trào tiêu biểu của thơ ca Việt Nam thế kỉ XX
Thơ mới còn là cách gọi trào lưu sáng tác thơ chịu ảnh hưởng từ các phép tu từ, vần điệu của thơ hiện đại phương Tây. Những chủ đề của thơ mới cũng rất mới mẻ, chủ yếu thể hiện cảm xúc và cái tôi cá nhân của người sáng tác
Nguồn gốc của phong trào thơ mới là gì?
Việc Pháp cai trị Việt Nam sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, cùng với phong trào thực dân do Pháp phát động, đã vô tình đẩy nhanh sự du nhập của văn hóa phương Tây vào Việt Nam. Phan Khôi cũng đã viết nhiều bài phê phán xiềng xích của thơ ca cũ, yêu cầu cởi bỏ những quy tắc, luật lệ gò bó.
Vào những năm 1924-1925, cuốn tiểu thuyết kể về chuyện tình Đạm Thủy – Tố Tâm của Hoàng Ngọc Phách đã gây chấn động giới học sinh và thanh niên thành thị, mặc dù mối tình ấy chưa vượt qua được rào cản của gia đình.
Sau đó, khi Nguyễn Văn Vĩnh dịch La cigale et la Fourmi (Con ve và con kiến) của La Fontaine ra tiếng Việt năm 1928, ông cũng đã phá vỡ nhịp điệu, số câu và chữ của “thơ cũ”. Năm 1929, Trịnh Đình Dư tiếp tục viết trong báo “Phụ nữ tân văn” (số 26) về những vần thơ theo phong cách hiện đại hơn.
Ngày 10 tháng 3 năm 1932, bài thơ “Tình già” của Phan Khôi được đăng trên tạp chí “phụ nữ tân văn” số 122, và bài giới thiệu có tựa đề “Phong cách thơ mới được trình bày ở giữa làng thơ” đã được xuất bản, là khởi nguồn của phong trào thơ mới. Ngay sau đó, cuộc tranh chấp giữa hai phe ủng hộ thơ cũ và thơ mới diễn ra vô cùng gay gắt.
Mãi đến năm 1941, cuộc tranh chấp này mới chấm dứt do sự thắng thế của thể thơ mới, kết thúc sự thống trị hàng thế kỷ của thơ Đường, mở ra một thời kỳ hoàng kim mới của văn học Việt Nam mà chúng ta quen gọi là phong trào thơ mới.
Đặc điểm của phong trào thơ mới là gì?
Dưới đây là một vài đặc điểm của phong trào thơ mới mà bạn có thể tham khảo.
- Xét về hình thức: So với thơ cũ, thơ mới chịu ảnh hưởng của thơ ca phương Tây, số dòng thơ không hạn chế, số khổ thơ không giới hạn, vần của thơ mới cũng khá phong phú.
- Xét về nội dung: Thơ mới thể hiện một cuộc cách mạng trong tư duy sáng tác, nhà thời thường lấy cái tôi cá nhân làm trung tâm. Trong thơ mới, thế giới nội tâm của chủ thể trữ tình hài hòa với ngoại cảnh. Điều này được thể hiện qua hiện tượng nhân hóa trong thơ mới, làm cho cảnh vật xung quanh cũng thể hiện ý niệm cá nhân của con người.
Phong trào thơ mới có nhiều đặc điểm độc đáo
- Thơ mới ghi lại cảm xúc chân thực của chủ thể trữ tình. Những cảm xúc đọng lại trong những bài thơ mới là cảm giác cô đơn và xa lạ của con người, cô đơn trong tình yêu và cô đơn trong sâu thẳm tâm hồn.
- Những bài thơ mới cho thấy sự tương phản giữa tâm trí và thế giới bên ngoài. Vì thế, phong trào thơ mới giúp khơi gợi khao khát giải thoát khỏi thế giới hiện thực khắc nghiệt để đến với nơi lãng mạn, yên bình hơn.
- Ngoài ra, thơ mới còn thể hiện tình yêu cuộc sống nồng nàn, thể hiện ở các hình thức: khao khát tình yêu, ước mơ hạnh phúc, mong muốn tìm ra con đường riêng cho bản thân.
Các giai đoạn của phong trào thơ mới Việt Nam
Phong trào thơ mới ở Việt Nam có thể được chia thành 3 thời kỳ khác nhau.
Giai đoạn 1932 – 1935
Đây là thời kỳ mới chớm nở của phong trào thơ mới, khi cuộc đấu tranh giữa hai trường phái thơ cũ và thơ mới đang rất gay gắt. Sau bài viết của Phan Khôi, một loạt các nhà thơ như Huy Thông, Vũ Đình Liên, Thế Lữ, Lưu Trọng Lư… liên tiếp công kích thơ Đường, kêu gọi loại bỏ niêm, luật, so sánh, loại bỏ những luật lệ cứng nhắc, khuôn mẫu.
Ở giai đoạn đầu này, Thế Lữ là nhà thơ tiêu biểu nhất của phong trào thơ mới với tập “Mấy vần thơ” (1935). Ngoài ra còn có sự góp mặt các nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp, Vũ Đình Liên, Lưu Trọng Lư.
Giai đoạn 1936-1939
Đây là thời kỳ mà thơ mới có ưu thế tuyệt đối so với “thơ cũ” về nhiều mặt, nhất là về hình thức sáng tác. Giai đoạn này có xuất hiện các tên tuổi mới như Hàn Mặc Tử (Gái quê -1936, Đau thương-1937), Xuân Diệu (tập Thơ thơ -1938), Chế Lan Viên (Điêu tàn – 1937), Bích Khuê (Tinh huyết – 1939),… đặc biệt là sự xuất hiện của Xuân Diệu. Ông cũng được coi là nhà thơ tiêu biểu nhất trong giai đoạn này.
Phong trào Thơ mới phát triển mạnh mẽ, xuất hiện nhiều nhà thơ tài năng. Phong trào thơ mới giúp thể hiện rõ nét sự tài năng nghệ thuật độc đáo và cái tôi cá nhân bị kìm nén bấy lâu nay của các nhà thơ. Ngoài ra nó cũng giúp người sáng tác bộc lộ trọn vẹn cảm xúc của mình.
Tập “Gái quê” của Hàn Mặc Tử là tác phẩm tiêu biểu cho thơ mới giai đoạn 1936-1939
Giai đoạn 1940-1945
Đây là thời kỳ thơ mới xuất hiện nhiều khuynh hướng sáng tác khác nhau, về cơ bản vẫn giữ được những đặc điểm của thơ mới buổi đầu, nhưng đã bắt đầu có sự thoái trào nhất định. Một vài nhà thơ thời kì này có tư tưởng thoát ly hiện thực, cổ súy việc ăn chơi hưởng thụ và lãng mạn hóa quá mức cuộc sống. Do ảnh hưởng của những dòng thơ như vậy, nhiều tiểu tư sản thành thị và một số trí thức không giữ được tư duy độc lập đã đi theo giai cấp tư sản.
Ý nghĩa của phong trào thơ mới
Thơ mới đã có những đóng góp to lớn vào việc hiện đại hoá thơ ca dân tộc trên nhiều phương diện:
- Quan niệm về nghệ thuật: Nếu nói thơ ca thời trung đại coi trọng chức năng giáo huấn, coi văn học là tôn giáo, thì phong trào thơ mới đã tạo nên một quan niệm hoàn toàn mới: quan niệm nghệ thuật vị nghệ thuật.
- Xét về nội dung: Thơ trung đại ít chú ý đến yếu tố cá nhân. Thơ mới thực chất là tiếng nói tình cảm của cá nhân – tự khẳng định dưới nhiều hình thức.
- Về hình thức: phá vỡ thể thơ, khuôn khổ về dòng thơ, thay đổi ngôn ngữ thơ, hình tượng thơ…
- Phong trào thơ mới mở ra một thời đại rực rỡ trong lịch sử văn học Việt Nam.
- Những thành tựu của thơ mới đã đặt nền móng cho sự phát triển của thơ đương đại Việt Nam: phong trào thơ mới là hiện tượng lớn nhất nửa đầu thế kỷ XX, đưa thơ Việt Nam bước vào thời kỳ hiện đại, nó có ảnh hưởng lớn đến thơ ca ngày nay.
Một số tác giả tiêu biểu trong phong trào thơ mới
Có rất nhiều tác giả đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển phong trào thơ mới.
Nhà thơ Xuân Diệu
Xuân Diệu (1916-1985) là nhà thơ tiêu biểu nhất của Phong trào thơ mới và là một trong những cây bút lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại. Thơ của Xuân Diệu có một phong cách độc đáo và vô cùng quyến rũ. Có thể nói, Xuân Diệu có một trái tim tự do, tràn đầy nhiệt huyết đối với cuộc sống.
Ông là nhà thơ tiêu biểu nhất của phong trào thơ mới. Ông có ý thức sâu sắc về việc khẳng định cái tôi cá nhân của mình thông qua nghệ thuật thơ ca, nhưng khác với nhiều nhà thơ khác trong phong trào thơ mới, ông không đặt mình vào thế đối lập với cuộc đời và tìm mọi cách để thoát khỏi cuộc sống này.
Ngược lại, ông muốn khẳng định sự gắn bó với cuộc sống, thể hiện tình cảm với vạn vật xung quanh như là đất trời, đó là cỏ cây hoa lá xung quanh ta. Ông luôn tin rằng được sống với đời là niềm hạnh phúc lớn nhất. Một số tác phẩm của ông là: Vội vàng, Nguyệt cầm, Lời kỹ nữ…
Xuân diệu là nhà thơ tiêu biểu của phong trào thơ mới Việt Nam
Nhà thơ Huy Cận
Huy Cận xuất hiện ở thời kì phát triển mạnh mẽ của thơ mới và trở thành nhà thơ chủ lực đẩy phong trào lên đến đỉnh cao. Huy Cận đã góp một giọng thơ đặc sắc và một phong cách thơ độc đáo cho phong trào này. Nhắc đến Huy Cận, người ta sẽ nghĩ ngay đến một nhà thơ của vũ trụ buồn mênh mang và cái tôi thi sĩ. Ông là nhà thơ thể hiện rõ nhất nỗi sầu tiêu biểu của thơ mới.
Một số tác phẩm tiêu biểu của Huy Cận là: Ngậm ngùi, Tràng giang…
Nhà thơ Hàn Mặc Tử
Hàn Mặc Tử bắt đầu sự nghiệp với thơ Đường nhưng đã nhanh chóng gia nhập phong trào thơ mới. Sau đó ông đã khẳng định vị thế đặc biệt của mình trong phong trào thơ mới. Ông được coi là hiện tượng thơ đặc biệt nhất trong phong trào thơ mới.
Tuy nhiên, không giống như các nhà thơ đương thời, Hàn Mặc Tử đã tạo nên một khái niệm thẩm mỹ độc đáo. Thơ của ông chịu ảnh hưởng sâu sắc của ẩn dụ Pháp và thơ ca siêu thực, tin rằng cái đẹp là kỳ lạ và cái đẹp là đau đớn. Các tác phẩm tiêu biểu của ông là: Đây thôn Vĩ Dạ, Mùa xuân chín…
Trên đây là những thông tin về phong trào thơ mới Việt Nam và những tác giả, tác phẩm tiêu biểu của phong trào này. Hy vọng sau khi đọc xong bài viết, bạn sẽ có thêm những kiến thức về vấn đề văn học này.
