Nói giảm nói tránh được sử dụng rất nhiều trong ngữ pháp tiếng Việt để giảm bớt sự tiêu cực trong lời nói hay câu văn. Vậy nói giảm nói tránh là gì? Cách sử dụng như nào cho phù hợp? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn về biện pháp này qua những thông tin bên dưới đây.
Nói giảm nói tránh là gì?
Nói giảm nói tránh là biện pháp được sử dụng để biểu đạt lời nói một cách nhẹ nhàng, tế nhị, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ hay nặng nề, đồng thời tránh sự thô tục và thiếu lịch sự.
Biện pháp nói giảm nói tránh được sử dụng nhiều trong giao tiếp
Biện pháp này được sử dụng rất nhiều trong giao tiếp hàng ngày, trong thơ ca và văn chương. Khi giao tiếp hằng ngày, trong một số hoàn cảnh thay vì dùng những từ ngữ mạnh, gợi cho cảm giác ghê sợ, đau buồn thì chúng ta có thể sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh để câu nói được nhẹ nhàng hơn.
Ví dụ như: Chúng ta thường hay dùng từ “tử thi” thay cho từ “xác chết” để giảm cảm giác ghê sợ cho người nghe. Hoặc khi nhắc đến những người già theo một cách lịch sự thì chúng ta có thể sử dụng từ “có tuổi”.
Trong văn chương, người ta cũng thường hay sử dụng biện pháp tu từ này, ví dụ như: “phải bé lại và lăn vào lòng người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để cho bàn tay mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, gãi rôm ở sống lưng cho thì mới thấy người mẹ dịu dàng vô cùng”. Ở đoạn văn này, từ “bầu sữa” đã được sử dụng để thay thế cho một từ “vú”- bộ phận cơ thể của người phụ nữ, có chức năng sản sinh ra sữa để nuôi con.
Cách sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh
Sau khi đã hiểu rõ nói giảm nói tránh là gì, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về cách sử dụng biện pháp này đúng cách. Khi sử dụng biện pháp nói giảm, nói tránh, chúng ta cần phải biết sử dụng nó một cách linh hoạt để phát huy tối đa hiệu quả của biện pháp tu từ này.
Cách sử dụng nói giảm nói tránh đúng trong giao tiếp
Trong giao tiếp, khi chê trách một điều gì, để người nghe dễ dàng tiếp nhận, các bạn có thể dùng cách phủ định nói điều ngược lại với nội dung đánh giá. Nghĩa là thay vì nói câu “bạn hát dở quá” thì chúng ta có thể nhận xét là “bạn hát chưa được hay”. Như vậy, với cách nói khéo léo này, chúng ta vừa không cần phải nhận xét một cách giả dối và cũng không sợ làm mất lòng người đối diện.
Tuy nhiên, việc sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh cần phải phụ thuộc vào từng tình huống giao tiếp. Có những trường hợp chúng ta bắt buộc phải phê bình nghiêm khắc, nói đúng mức độ sự thật hoặc cần thiết phải nói thẳng thì không nên sử dụng biện pháp này.
Tác dụng của biện pháp nói giảm nói tránh trong giao tiếp
Qua các thông tin bên trên, chắc chắn rằng các bạn đã hiểu rõ biện pháp nói giảm nói tránh là gì rồi. Tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về tác dụng của nói giảm nói tránh trong phần này.
Nói giảm nói tránh trong giao tiếp để diễn đạt nhẹ nhàng cho người nghe
– Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ có nhiều dụng ý về mặt nghệ thuật và được sử dụng để giúp mỗi cá nhân diễn đạt ý được lịch sự, nhẹ nhàng hơn.
– Ví dụ 1: “Chia buồn cùng gia đình, chúng tôi đã cố gắng hết sức nhưng bệnh nhân đã không qua khỏi”. Trong hoàn cảnh này chúng ta hiểu rằng, cụm từ “không qua khỏi” tức là đã chết. Nhưng bác sĩ vẫn không nói thẳng ra cho người nhà bệnh nhân nhằm giảm cảm giác đau buồn.
Ví dụ 2: “Anh ấy không bao giờ quay trở về nữa, đã mãi mãi nằm lại nơi chiến trường lạnh lẽo”. Cụm từ “Mãi mãi nằm lại” ở trong câu nói này có thể hiểu rằng đó là ám chỉ cái chết của người chiến sĩ. Nói như vậy nhằm giảm cảm giác đau buồn và mất mát, đồng thời diễn đạt nhẹ nhàng về sự hy sinh.
– Ngoài ra, nói giảm nói tránh còn được sử dụng để nhận xét người khác một cách tế nhị, có văn hóa để người nghe dễ dàng tiếp thu và lắng nghe ý kiến.
Ví dụ: Chị ấy thật xấu xí. Thay vì nói câu này các bạn có thể nói là: Chị ấy trông không được đẹp cho lắm. Cách nói này mang nghĩa phủ định theo một cách tích cực, làm giảm mức độ nghiêm trọng của vấn đề đang được nói đến.
Sự khác nhau giữa biện pháp nói giảm nói tránh và nói quá
Sau khi tìm hiểu rõ khái niệm nói giảm nói tránh là gì ở bên trên, có nhiều người thấy khá giống với nói quá. Vậy nên chúng tôi sẽ chia sẻ cho các bạn sự khác nhau giữa 2 biện pháp này để có thể phân biệt được khi gặp phải.
Sự khác nhau giữa nói giảm nói tránh và nói quá trong giao tiếp
Nói quá là biện pháp tu từ được sử dụng để phóng đại quy mô, mức độ và tính chất của sự việc lên, mục đích chính là tạo được điểm nhấn cho câu văn và tăng thêm biểu cảm. Tuy nhiên, các bạn cần phải sử dụng một cách hợp lý để tránh trường hợp khó xử với người đối diện.
Nói giảm nói tránh và nói quá đều là biện pháp tu từ được sử dụng rất nhiều trong giao tiếp, văn học. Đồng thời, chúng đều được dùng để diễn tả điều không chính xác về một sự vật, sự việc nào đó.
Tuy nhiên hai biện pháp tu từ này lại đối lập nhau. Trong khi biện pháp nói giảm nói tránh được dùng để giảm nhẹ tính chất của sự việc thì nói quá lại phóng đại và làm tăng quy mô của sự vật, hiện tượng được miêu tả lên một mức cao hơn.
Bài tập về nói giảm, nói tránh
Sau khi tìm hiểu về khái niệm nói giảm nói tránh là gì? Tác dụng và cách sử dụng đúng của biện pháp này qua các thông tin bên trên. Để các bạn có thể củng cố kiến thức này, chúng ta sẽ cùng làm một số bài tập ở bên dưới đây.
Bài tập vận dụng nói giảm nói tránh để củng cố kiến thức
Bài 1: So sánh hai cách nói dưới đây, cách nào nhẹ nhàng và tế nhị hơn đối với người nghe?
a. Con dạo này lười lắm đấy.
b. Con dạo này không được chăm chỉ lắm.
Trả lời:
Cách nói nhẹ nhàng và tế nhị hơn đối với người nghe là câu b: “Con dạo này không được chăm chỉ lắm”. Đây là cách nói giảm nói tránh với mục đích góp ý một cách nhẹ nhàng.
Bài 2: Những từ ngữ in đậm ở trong đoạn trích sau đây có nghĩa là gì? Tại sao người viết, người nói lại sử dụng cách diễn đạt đó?
– Vì vậy, tôi đã để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lênin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, trong Đảng và bạn bè khắp nơi đều không cảm thấy đột ngột.
– Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
– Lượng con ông Đỗ đây mà… Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ cũng chẳng còn.
Trả lời:
– Từ in đậm trong đoạn trích này là: “đi gặp cụ Các Mác, cụ Lênin và các vị cách mạng đàn anh khác” đã sử dụng cách nói giảm nói tránh để nói về cái chết mà Bác Hồ đã sử dụng trong di chúc của mình nhằm giảm cảm giác đau buồn cho người nghe.
– Từ in đậm trong câu thơ là “đi”, là cách nói nhẹ nhàng mà nhà thơ Tố Hữu đã sử dụng để nhắc đến cái chết của Bác Hồ.
– Từ in đậm trong câu này là: “chẳng còn”, đây là cách nói nhẹ nhàng hơn để chỉ cái chết.
Bài 3: Khi chê trách một điều gì, để người nghe có thể dễ dàng tiếp thu, người ta thường hay nói giảm nói tránh bằng cách phủ định điều ngược lại với nội dung đang đánh giá. Hãy vận dụng cách này để đặt 5 câu đánh giá cho những trường hợp khác nhau.
Trả lời:
– Cậu học môn Văn chưa được giỏi lắm.
– Chiếc váy hoa này không được đẹp cho lắm.
– Thằng bé này cần phải được dạy bảo nhiều hơn.
– Cậu cần phải cố gắng luyện chữ cho đẹp hơn nữa.
– Chị ấy dạo này không tập trung được vào công việc.
Hy vọng bài viết này mang đến những thông tin hữu ích để các bạn hiểu rõ hơn biện pháp nói giảm nói tránh là gì? Cách sử dụng sao cho đúng? Nếu có vấn đề gì còn thắc mắc về nội dung trong bài viết, hãy bình luận bên dưới để được giải đáp chi tiết nhất.
