Nhiên liệu hóa thạch là hợp chất có từ hàng trăm triệu năm trước, có vai trò quan trọng trong cuộc sống. Vậy nhiên liệu hóa thạch là gì? Nguồn gốc nhiên liệu hóa thạch có từ đâu? Cùng chuthapdoquangninh.org.vn đi tìm hiểu rõ hơn trong nội dung bài viết dưới đây nhé!
Nhiên liệu hóa thạch là gì?
Nhiên liệu hóa thạch là các loại nhiên liệu được hình thành hàng trăm triệu năm trước thông qua quá trình biến đổi, phân hủy của các sinh vật đã chết tạo thành các hợp chất hữu cơ có chứa một lượng lớn cacbon và các hợp chất của hydrocacbon.
Than đá được ví như “vàng đen” là một trong những nguyên liệu hoá thạch được hình thành từ hàng trăm triệu năm
Quá trình hình thành nhiên liệu hóa thạch này diễn ra trong điều kiện nhiệt độ, áp suất cao, sinh vật chôn vùi trong lòng đất trong khoảng thời gian lớn khoảng 300 triệu năm. Chính vì vậy chúng ta thường gọi chúng là “hóa thạch” bởi đó là dấu vết của cuộc sống đã từng tồn tại trên Trái Đất.
Ví dụ nhiên liệu hóa thạch phổ biến mà chúng ta rất quen thuộc như: dầu mỏ, than đá, khí đốt tự nhiên… Chúng được tạo ra từ những tàn tích của động thực vật hóa thạch sau khi đã chịu áp suất và nhiệt độ cao trong lớp vỏ của Trái Đất hàng triệu năm trước. Dựa theo các điều kiện cụ thể và thời gian biến đổi các nhiên liệu này tồn tại ở cả 3 thể khí, lỏng, rắn. Chúng thay đổi theo tỷ số cacbon, hydro như khí CH4 có lượng cacbon thấp hay như than đá hoàn toàn chỉ chứa cacbon.
Xem thêm:
- Đất hiếm là gì? Trữ lượng các mỏ đất hiếm ở Việt Nam
- Quặng boxit là gì? Thành phần, công thức, ứng dụng của quặng boxit
- Apatit là gì? Công thức, trữ lượng, ứng dụng của quặng Apatit
- Đồng thau là gì? Tính chất, Công dụng và cách phân biệt với đồng đỏ
Nguồn gốc của nhiên liệu hóa thạch
Các nguồn nhiên liệu hóa thạch hiện nay đều được hình thành từ quá trình phân hủy trong điều kiện thiếu khí oxy của loài sinh vật nằm sâu trong lớp vỏ Trái Đất có niên đại từ trước cả Kỷ Devon, khoảng 419,2 triệu – 358,9 triệu năm trước.
Nguồn gốc của nhiên liệu hóa thạch có từ niên đại trước cả Kỷ Devon
Còn dầu mỏ có nguồn gốc từ những mảnh vụn của nhiều loài sinh vật sống ở dưới nước như ở biển, sông, đầm phá. Sau khi chết, xác của chúng lắng đọng xuống đáy biển với số lượng lớn, dưới áp lực và nhiệt độ cao của vỏ Trái Đất chúng biến đổi thành các hidrocacbon. Những loài thực vật khi bị vùi sâu xuống đất liền với điều kiện thích hợp sẽ có xu hướng tạo thành than. Đã có một vài mỏ than được tìm ra và xác định là có niên đại vào kỷ Phấn trắng.
Các loại nhiên liệu hóa thạch phổ biến trong tự nhiên
Hiện nay có rất nhiều nhiên liệu hóa thạch được khai thác, trong đó có 4 loại phổ biến nhất, đó là:
- Dầu mỏ: Dầu mỏ còn được gọi là dầu thô, là chất lỏng sánh có màu đen hoặc màu vàng trong suốt tùy theo hàm lượng lưu huỳnh. Dầu mỏ thường tồn tại trong các lớp đá ở một số nơi trong vỏ Trái Đất, chúng được hình thành từ các sinh vật phù du bị nén chặt lại bên trong lòng đất và biến đổi thành dầu. Mỗi mỏ dầu thô sẽ có các thành phần và tỷ lệ các hydrocacbon riêng biệt, không giống nhau.
- Than đá: Nguồn gốc của chúng có từ hóa thạch của thực vật, được sử dụng làm nguyên liệu chính để cung cấp năng lượng. Than đá được ví như “vàng đen”, được khai thác chủ yếu từ các hầm mỏ trên đất liền.
Các loại nhiên liệu hóa thạch
- Đá phiến dầu và đá phiến cát: Đá phiến dầu là đá trầm tích có chứa các chất hữu cơ và lượng lớn kerogen có thể sử dụng để chiết tách được các hydrocacbon lỏng.
- Khí đốt tự nhiên: Có nguồn gốc từ các sinh vật phù du giống như dầu mỏ nhưng dưới tác động của nhiệt độ và áp suất cao sẽ tạo ra khí. Metan là thành phần chính trong khí đốt tự nhiên.
Vai trò của nhiên liệu hóa thạch trong cuộc sống
Nhiên liệu hóa thạch có vai trò quan trọng không thể thiếu để phục vụ đời sống của con người cũng như các ngành công nghiệp. Dầu mỏ, khí đốt, than đá là nguồn cung cấp năng lượng chính đem lại giá trị kinh tế cao. Cụ thể:
- Than đá được dùng để làm chất đốt trong các hộ gia đình, là nguyên liệu chính chính giúp vận hành nhà máy nhiệt điện. Trong lịch sử, than đá được sử dụng để làm nhiên liệu chạy các động cơ hơi nước như đầu máy tàu hỏa… Còn trong nền công nghiệp luyện kim, than đá được dùng nấu chảy quặng để đúc thành các vật liệu mới.
- Dầu mỏ bắt đầu được khai thác từ thế kỷ 19 chủ yếu làm chất đốt thay thế cho dầu có nguồn gốc từ động vật. Dầu mỏ sau khi được khai thác sẽ phải trải qua quá trình chưng cất phân đoạn để cho ra các sản phẩm khác nhau như xăng, dầu diesel, dầu nhiên liệu, nhựa đường…
Nhiên liệu hóa thạch có vai trò quan trọng thúc đẩy nhiều ngành công nghiệp phát triển
- Khí thiên nhiên cũng được khai thác từ dầu mỏ dùng là các nhiên liệu đốt của bếp gas, sử dụng đốt trong các lò gạch, gốm; trong các tuabin điện để phát điện,… Đồng thời khí thiên nhiên cũng được dùng để làm nguyên liệu cơ sở cho sản xuất phân bón, chất dẻo…và các loại hóa chất khác.
Nhiên liệu hóa thạch có ảnh hưởng như thế nào với môi trường
Mặc dù nhiên liệu hóa thạch có vai trò quan trọng trong đời sống và sản xuất của con người nhưng chúng lại có ảnh hưởng rất tiêu cực đến môi trường, đó là:
Gây ô nhiễm không khí
Khi đốt cháy của các nhiên liệu hóa thạch sẽ thải vào trong không khí các loại khí độc hại như: NOx, SO2, CO2 … Các loại khí này có thể dẫn đến sự hình thành của mưa axit gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, đất đai, cây trồng. Ngoài ra trong nhiên liệu hóa thạch còn chứa các nguyên tố phóng xạ như urani, thori… sẽ gây nguy hiểm cho con người khi chúng giải phóng vào môi trường.
Gây ô nhiễm không khí làm ảnh hưởng đến sức khỏe cho con người
Quá trình đốt than sẽ làm thải ra một lượng lớn khói bụi, tro xỉ gây ra các đợt sương mù, làm suy giảm chất lượng không khí, gia tăng tỷ lệ mắc các bệnh về đường hô hấp và tim mạch của con người. Nếu tiếp xúc với bụi than trong một thời gian dài sẽ làm tăng nguy cơ cao mắc phải bệnh phổi đen. Đối với các đối tượng nhạy cảm như người già, trẻ nhỏ, phụ nữ có thai rất dễ bị ảnh hưởng.
Ngày nay các nhà máy nhiệt điện đã áp dụng và đưa ra nhiều biện pháp như sử dụng thêm khí amoniac để giảm thiểu lượng khí độc sản sinh ra trong quá trình đốt than đá.
Tăng hiệu ứng nhà kính
Theo số liệu thống kê tại Hoa Kỳ, có đến hơn 90% lượng khí thải ra môi trường gây hiệu ứng nhà kính đến từ việc đốt các nhiên liệu hóa thạch. Mỗi năm khi đốt nhiên liệu hóa thạch tạo ra khoảng 21,3 tỷ tấn khí CO2, trong đó tự nhiên hấp thụ 1 nửa và còn khoảng 10, 65 tỷ tấn khí CO2 còn lại thải vào trong bầu khí quyển. Đồng thời khi đốt nhiên liệu hóa thạch cũng tạo ra các chất khác như oxit nitơ, các kim loại nặng, các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi,… gây ô nhiễm không khí.
Ô nhiễm nguồn đất và nước
Việc khai thác than đặc biệt là khi khai thác tại các mỏ lộ thiên nên con người đã dùng các vật liệu để phá từng, phá núi nhằm khai thác tối đa. Điều này gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường.
Ô nhiễm nguồn nước và đất gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường
Các hoạt động khai thác dầu mỏ, khí tự nhiên ở biển cũng gây nên những nguy cơ ô nhiễm nguồn nước, làm ảnh hưởng đến đời sống của các loài sinh vật sinh sống ở nơi này. Việc xây dựng các nhà máy lọc dầu ở ngay trên biển cũng làm ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường làm ô nhiễm nguồn nước và không khí.
Việc khai thác dầu ngoài việc tác động đến nguồn nước còn tác động đến cả hệ thống nước ngầm. Với các tàu chở dầu sau khi khai thác đôi khi làm rò rỉ dầu gây ô nhiễm nguồn nước, giết chết các loài sinh vật sống dưới nước.
Giải pháp hạn chế sử dụng nguồn nhiên liệu hóa thạch
Hiện nay việc chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch sang nguồn năng lượng sạch, bền vững hơn đang là một thách thức quan trọng để bảo vệ môi trường sống. Dưới đây là một số giải pháp giúp hạn chế việc sử dụng nguồn nhiên liệu này trong tương lai.
Phát triển năng lượng tái tạo
Các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, gió, thủy điện và năng lượng từ biogas. Đây là nguồn năng lượng sạch và có thể tái tạo, có tiềm năng đủ để cung cấp cho nhu cầu của xã hội.
Phát triển các nguồn năng lượng tái tạo khác để nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng
Thêm vào đó, việc cải thiện hiệu suất sử dụng nguồn năng lượng trong ngành công nghiệp và người tiêu dùng là một cách quan trọng để giảm nhu cầu dùng nhiên liệu hóa thạch. Sử dụng công nghệ hiện đại với hiệu suất cao, cải thiện năng lượng sử dụng trong ngôi nhà, các phương tiện giao thông sẽ giúp giảm lượng nhiên liệu đáng kể.
Thúc đẩy các ứng dụng sử dụng tiết kiệm nhiên liệu
Ưu tiên sử dụng các phương tiện giao thông công cộng, thúc đẩy việc sử dụng xe điện là giải pháp quan trọng. Hiện nay, Chính phủ đã đầu tư vào hệ thống giao thông công cộng, xây dựng các hạ tầng xe điện để cung cấp cho người dân.
Ngoài ra, việc đầu tư vào nghiên cứu, phát triển công nghệ sạch như pin lithium-ion tiên tiến, công nghệ lưu trữ năng lượng đã cải thiện khả năng sử dụng nguồn năng lượng tái tạo, giảm nhu cầu về nhiên liệu hóa thạch.
Hy vọng qua những chia sẻ trong bài viết về nhiên liệu hóa thạch là gì cũng như nguồn gốc và vai trò của chúng trong cuộc sống đã giúp bạn giải đáp thắc mắc của mình. Để cập nhật thêm nhiều kiến thức thú vị, hữu ích trong cuộc sống hãy thường xuyên truy cập website chuthapdoquangninh.org.vn nhé!
