Núi lửa là hiện tượng tự nhiên được con người xem như một thảm họa, ảnh hưởng đến đời sống của người dân sống trong vùng này. Vậy núi lửa là gì? Nguyên nhân nào hình thành núi lửa? Ở Việt Nam có núi lửa không? Cùng chuthapdoquangninh.org.vn đi tìm lời giải đáp và tìm hiểu chi tiết hơn về chủ đề này dưới đây.
Tìm hiểu hiện tượng núi lửa phun trào
Núi lửa là gì?
Theo Wikipedia, núi lửa là núi có nhiều vết đứt gãy trên lớp vỏ, tạo thành miệng núi cho phép các khoáng chất nóng chảy và khí ở dưới lòng đất phun trào ra ngoài. Những khoáng chất bên trong nói được gọi là dung nham và khi núi lửa phun trào thì dung nham này ở trạng thái lỏng có nhiệt độ rất cao từ 700 – 1.200 độ C; khiến khu vực chúng chảy qua bị ảnh hưởng nặng nề.
Núi lửa là ngọn núi có vết đứt gãy, có khoáng chất nóng chảy
Núi lửa tiếng anh là gì? Núi lửa trong tiếng Anh nghĩa là Volcano
Cấu tạo của núi lửa
Mỗi một ngọn núi lửa sẽ bao gồm những thành phần cơ bản: nguồn dung nham, ống dẫn, đường dẫn nhanh, lỗ thoát, cổ họng núi lửa, miệng núi lửa. Các chất bên trong núi lửa sau khi phun trào ra ngoài bao gồm: dòng dung nham, lớp tro bụi, khói…
Cấu tạo của núi lửa
Phân loại núi lửa
Trên thế giới hiện nay núi lửa được chia làm 3 loại là:
- Núi lửa đang hoạt động
- Núi lửa đang hồi dung nham
- Núi lửa chết hay còn gọi là núi lửa không hoạt động
Nguyên nhân hình thành núi lửa là gì?
Như chúng ta đã biết, nhiệt độ trong lòng Trái Đất càng xuống sâu, càng nóng, thậm chí có nơi nhiệt độ chạm ngưỡng 6000 độ C; khiến mọi thứ đều bị tan chảy.
Núi lửa sinh ra từ các dòng mắc ma phun trào
Bên cạnh đó, khi đá bị đun nóng, tan chảy sẽ bắt đầu giãn nở và đòi hỏi cần nhiều không gian hơn. Điều này dẫn đến áp suất phía dưới Trái Đất sẽ khiến các dãy núi ngày một dâng cao. Đến một mức độ nhất định sẽ tạo thành các dòng magma được hình thành khi áp suất ở phía dưới Trái Đất không lớn. Khi đạt đến một mức độ nhất định chúng sẽ phun trào qua miệng núi và phá vỡ bề mặt Trái Đất, tạo thành núi lửa.
Nguyên nhân núi lửa phun trào
Sự gia tăng của áp suất magma được xem là nguyên nhân phổ biến dẫn đến sự phun trào núi lửa. Trong magma có chứa nhiều nguyên tố và hợp chất như: nước hoặc lưu huỳnh. Khi nồng độ này đủ cao sẽ không bị hòa tan nữa mà sẽ tạo thành các bóng khí áp suất cao. Những bóng khí này xuất hiện sẽ làm giảm mật độ magma, tăng áp lực lên vỏ Trái Đất.
Nguyên nhân khiến hiện tượng bong bóng gia tăng chủ yếu do:
- Lớp magma nằm ở tầng sâu đẩy hợp chất khí lên trên cùng.
- Các bong bóng khí không hòa tan được tạo ra nồng độ hợp chất cao, khiến cho lớp magma trên cùng nguội và đặc lại.
Những bong bóng này có thể nổ tung với với lực mạnh và có thể nổ đồng thời hàng triệu bong bóng cùng lúc. Năng lượng khủng khiếp đó kéo theo hàng tấn tro núi lửa và xâm ngập vào tầng bình lưu.
Lợi ích & tác hại của núi lửa phun trào là gì?
Lợi ích
- Khoáng sản: Trong dung nham sau khi phun trào từ lòng Trái Đất có chứa rất nhiều thành phần khoáng sản quý hiếm như: Vàng, bạc, thiếc, kim cương. Khi núi lửa tắt, dừng hoạt động đó sẽ là nơi lý tưởng để khai mỏ phát triển.
- Năng lượng địa nhiệt: Hơi nóng từ lòng núi lửa có thể tận dụng để chạy tuabin giúp sản sinh ra điện năng để phục vụ các nhu cầu sinh hoạt.
- Đất đai màu mỡ: Đa phần khu vực đất đai khu vực núi lửa rất giàu khoáng chất, nhưng nếu không có tác động của con người sẽ phải trải qua hàng ngàn năm mới có thể vỡ vụn, tạo thành nền đất trù phú và màu mỡ.
Núi lửa tạo nền đất màu mỡ, trù phú sau hàng ngàn năm phun trào
- Du lịch: Ngày nay, có hàng triệu du khách sẵn sàng đến những địa điểm núi lửa hoạt động để chờ thời khắc được ngắm nhìn và tận mắt thấy những khối tro bụi màu đỏ bắn lên bầu trời. Do vậy, không khó hiểu khi hiện nay quanh các ngọn núi lửa đang hoạt động, hoặc đang chờ hồi dung nham xuất hiện các công trình du lịch sầm uất hay các suối nước nóng tự nhiên…
Tác hại
- Với con người: Khi dung nham phun trào lên mặt đất với số lượng lớn, tốc độ nhanh có thể làm hủy diệt mọi vật trên đường chảy của chúng. Hơn nữa, dung nham nóng chảy sẽ phủ lấp và làm hư hại nhiều công trình, cơ sở vật chất, nhà cửa, các tài sản khác do con người tạo ra.
- Suy giảm tài nguyên sinh học: Núi lửa phun trào có thể gây cháy rừng, làm biến đổi môi trường sinh thái, tăng nguy cơ lở đất, xói mòn, lũ lụt… Ngoài ra, với các núi lửa ngầm hoạt động bên dưới lòng đất hoặc xung quanh biển có thể gây nên những trận sóng thần nguy hiểm.
- Ô nhiễm môi trường: Lớp tro bụi sau mỗi đợt núi lửa phun trào khiến cho môi trường, nguồn nước bị ô nhiễm….gây ảnh hưởng trực tiếp đến cả con người và các loài sinh vật xung quanh.
- Ảnh hưởng đến tầng Ozon: Núi lửa phun trào sẽ bốc lên lượng hơi nước, kết tụ trong khí quyển dẫn đến mưa. Nhưng sẽ không có lợi cho tầng ozon và hệ sinh thái mà chúng đi qua vì trong lượng khí đó có nhiều lưu huỳnh. Do đó, khi kết tụ lại với số lượng lớn, khí lưu huỳnh này có thể phá vỡ tầng ozon, ion hóa không khí, gây ra bão điện gây nguy hiểm cho con người và Trái Đất.
Núi lửa phun trào gây bất lợi cho tầng ozon
Một số câu hỏi khác liên quan núi lửa
Việt Nam có núi lửa không?
Có nhiều bằng chứng khoa học cho thấy có sự xuất hiện của núi lửa đã hoạt động ở Việt Nam. Trong đó, có 2 khu vực còn lưu trữ những tàn tích của núi lửa đó là vùng Tây Nguyên và Nam Trung Bộ.
Những khu vực này lưu trữ nhiều tàn tích của núi lửa trẻ đã tắt sau đợt phun trào cuối cùng cách đây 11 triệu đến 11.000 năm. Hiện nay, vẫn còn nhiều núi lửa giữ nguyên được miệng núi hình phễu hay lòng chảo, nhưng họng núi thường đã bị lấp kín. Trải qua một thời gian rất dài, miệng núi lửa đã tích tụ lượng lớn nước và trở thành hồ nước hồ Tơ Nưng (biển hồ) ngày nay.
Núi lửa ở Tây Nguyên
Ngày 15/2/1923 trên khu vực Cù lao Hòn (Phan Thiết) đã ghi nhận những đợt chấn động mạnh, khiến nhà cửa nghiêng ngả, người đứng không vững. Dư chấn này kéo dài hàng tuần liền và khi con tàu Vascasamaru của Nhật khi đi ngang qua đã phát hiện một khói đen dựng đứng, dày đặc bốc cao hơn 2000m với tiếng nổ mạnh theo từng đợt.
Hai tuần sau đó, ngọn núi thuộc Cù Lao hòn bắt đầu phun ra chất xám màu đen, kèm theo nước và bùn đất, bắn ra xung quanh. Mỗi đợt phun đó người ta lại nghe thấy tiếng nổ như bom. Đó chính là dấu hiệu phun trào của núi lửa. Và chỉ ít ngày sau núi lửa ngừng phun cho đến ngày 15/3 -20/3 đất vẫn còn nóng âm ỉ.
Núi lửa lớn nhất Thế Giới ở đâu?
Ngọn núi lửa Mauna Loa có nghĩa là núi dài trong tiếng Hawaii, có độ cao khoảng 4.170 m so với mặt nước biển. Bề mặt và chiều rộng của ngọn núi này tạo nên tổng thể tích khoảng 80.000 km3. Đây là một trong các ngọn núi lửa lớn nhất cũng như nổi tiếng nhất nằm cùng 4 ngọn núi lửa khác thuộc quần đảo Hawaii. Bởi có một số đặc điểm thú vị và kích thước khổng lồ nên đây được coi là ngọn núi lửa lớn nhất trên Trái Đất. Tuy nhiên, nó chỉ là lớn nhất về diện tích và thể tích, vì có những ngọn núi lửa khác cao hơn như Mauna Kea.
Núi lửa Mauna Kea ở Hawaii
Theo các nhà khoa học, trước khi người châu u đến khu vực này không có ghi chép nào về những vụ phun trào đã xảy ra trước đó. Tuy nhiên, có nhiều nhà nghiên cứu khoa học đã xác định lịch sử phun trào đã xảy ra khá lâu đời và có đến 98% bề mặt núi lửa được tạo thành từ dung nham và phun trào ra ngoài khoảng 10.000 năm trước.
Theo các quan chức của USGS thì tính từ năm 1843 đến nay miệng núi lửa Mauna Loa đã phun trào 33 lần. Trong đó lần gần nhất xảy ra vào năm 1984, kéo dài 22 ngày, tạo ra dòng dung nham cách thành phố Hilo lớn nhất hòn đảo này chỉ hơn 8km và không gây nguy hiểm cho người dân nơi đây.
Trên đây là toàn bộ thông tin về núi lửa là gì mà chuthapdoquangninh.org.vn muốn chia sẻ tới bạn. Hy vọng bài viết đã giúp bạn trả lời được thắc mắc của mình và đừng quên truy cập vào website của chúng tôi để theo dõi thêm nhiều thông tin thú vị khác nhé!
