Chúng ta thường nghe thấy gió mùa được đề cập trong chương trình dự báo thời tiết. Vậy các bạn đã biết gió mùa là gì chưa? Nguyên nhân chủ yếu hình thành gió mùa là do yếu tố gì? Các loại gió mùa ở Việt Nam hiện nay là gì?. Nếu chưa, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về loại gió này qua các thông tin trong bài nhé.
Các khu vực hoạt động của gió mùa
Gió mùa là gì?
Gió mùa được bắt nguồn từ tiếng Ả Rập “Mausim” có nghĩa là “mùa”. Gió mùa là loại gió thay đổi hướng theo mùa, thường hay xuất hiện ở khu vực miền Nam của Châu Á. Gió mùa có 2 loại là gió mùa mùa đông và gió mùa mùa hè.
Bản đồ gió mùa mùa hạ – gió mùa mùa đông hoạt động ở nước ta
Do sự thay đổi của áp suất khí quyển nên mùa hè gió mùa sẽ thổi từ biển vào trong đất liền theo hướng Tây Nam, bởi vậy nó còn được gọi là gió mùa Tây Nam hoặc gió mùa mùa hè. Trong khi đó, vào mùa Đông gió lại chuyển hướng thổi từ đất liền ra biển vào theo hướng Đông Bắc nên thường được gọi là gió mùa Đông Bắc hoặc gió mùa mùa đông.
Gió mùa Đông Bắc tiếng Anh là gì? Trong tiếng Anh, gió mùa Đông Bắc là cụm từ northeast monsoon.
Gió mùa Tây Nam tiếng Anh là gì? Gió mùa Tây Nam trong tiếng Anh là cụm từ Southwest Monsoon.
Nguyên nhân chủ yếu hình thành gió mùa là gì?
Tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về nguyên nhân chủ yếu hình thành gió mùa ở dưới đây.
Nguyên nhân chủ yếu hình thành nên gió mùa là do sự chênh lệch về khí áp giữa lục địa và đại dương, giữa sự chênh lệch khí áp giữa lục địa Bắc bán cầu và Nam bán cầu cầu theo từng mùa. Lý do dẫn đến sự chênh lệch này là vì:
- Vào mùa đông, nền nhiệt vô cùng thấp dẫn đến hình thành dải áp cao Sibir có trung tâm áp thấp nằm ở giữa 40 – 600 vĩ độ Bắc hoạt động với cường độ vô cùng lớn.
Khi gió thổi từ vùng cao áp (xoáy nghịch) này về phía Nam và Đông Nam (qua Trung Quốc và Nhật Bản), nó sẽ hội tụ với gió tín phong ở Bắc bán cầu được thổi từ Thái Bình Dương tới vĩ độ 150 – 200 để tạo thành gió mùa Đông Bắc ở khu vực Đông Nam Á. Sau khi đi qua xích đạo (ở Indonesia) gió sẽ di chuyển lệch hướng và trở thành gió Tây tiến về dải hội tụ nội chí tuyến nằm ở 10 – 150 vĩ độ Nam.
Gió mùa Đông Bắc thổi từ vùng cao áp về gây lạnh buốt và mưa
- Vào mùa hạ, do sự chuyển động của Mặt Trời và đường hội tụ nội chí tuyến vượt lên phía Bắc. Điều này dẫn đến các vùng hạ áp được hình thành do nhiệt ở các lục địa cũng di chuyển về phía Bắc và hút gió tín phong từ phía Nam của xích đạo lên. Sau khi vượt qua được Xích đạo, do ảnh hưởng của lực coriolis, gió này đã chuyển hướng Tây Nam và tạo thành gió mùa Tây Nam.
Tính chất của khí hậu gió mùa
Gió mùa là loại gió có sự thay đổi về tính chất vào những thời điểm khác nhau ở trong năm. Trong đó:
- Gió mùa mùa hạ có hướng gió thổi từ biển vào đất liền theo hướng Tây Nam nên sẽ mang theo hơi nước tạo ra khí hậu nóng ẩm, dễ hình thành mây và có mưa nhiều. Những khu vực càng gần biển thì lượng mưa sẽ càng nhiều, càng vào sâu trong đất liền thì lượng mưa sẽ càng giảm.
Gió mùa mùa hạ thổi từ biển vào đất liền mang theo không khí nóng ẩm
- Gió mùa mùa đông có hướng sẽ thổi từ Đông Bắc sang Tây Nam, mang theo không khí khô và lạnh nên thường hay được biết đến với cái tên khác là gió mùa Đông Bắc.
Gió mùa Đông Bắc xuất phát từ trung tâm áp cao Xibia, càng tiến gần xích đạo gió càng ấm lên. Gió mùa mùa đông thổi theo từng đợt, mỗi khi gió về khu vực gần vùng chí tuyến thì khí hậu sẽ trở nên lạnh hơn.
Các loại gió mùa ở Việt Nam?
Do đặc điểm của vị trí địa lý của nước ta nằm trong vùng nội chí tuyến của bán cầu Bắc nên có gió Tín Phong bán cầu Bắc hoạt động quanh năm. Mặt khác, khí hậu của Việt Nam còn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của các khối khí hoạt động theo mùa với hai mùa gió chính. Đó chính là gió mùa mùa đông và gió mùa mùa hạ. Trong đó:
- Gió mùa mùa đông (Gió mùa Đông Bắc): Loại gió này thường hoạt động từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau với phạm vi hoạt động từ dãy Bạch Mã trở ra phía Bắc.
Thời gian gió mùa Đông Bắc hoạt động, khu vực miền Bắc sẽ phải hứng chịu các khối không khí lạnh từ phương Bắc thổi xuống. Các khối khí này khiến cho miền Bắc có một mùa đông lạnh lẽo, đầu mùa thì lạnh khô, còn cuối mùa lạnh ẩm và có mưa phùn.
Gió mùa Đông Bắc tràn vào nước ta khiến thời tiết lạnh hơn, mọi người phải mặc áo khoác dày để giữ ấm
- Gió mùa mùa hạ (Gió mùa Tây Nam): Loại gió này thường diễn ra từ tháng 5 cho đến tháng 10, có hai luồng gió thổi vào nước ta. Vào đầu mùa hạ, các khối khí nhiệt đới đi từ Bắc Ấn Độ Dương theo hướng Tây Nam để xâm nhập vào nước ta, gây ra mưa lớn cho khu vực đồng bằng Nam Bộ và Tây Nguyên.
Còn cuối mùa hạ, gió mùa Tây Nam sẽ hoạt động mạnh mẽ khi đi qua vùng xích đạo, trở nên nóng ẩm hơn và gây ra những trận mưa lớn, kéo dài cho các tỉnh thuộc Nam Bộ và Tây Nguyên.
Ảnh hưởng của gió mùa ở Việt Nam
Gió mùa có ảnh hưởng mạnh mẽ tới đời sống và hoạt động sản xuất của người dân nước ta. Cụ thể:
Đối với hoạt động sản xuất
- Về nông nghiệp
Nền nhiệt mà gió mùa mang lại thường khá cao, độ ẩm lớn và lượng mưa nhiều nên tạo điều kiện rất thuận lợi cho sự phát triển của ngành nông nghiệp lúa nước, thâm canh tăng vụ và đa dạng hoá các loại cây trồng.
Tuy nhiên, thời tiết khí hậu gió mùa lại có diễn biến thất thường (thường xuyên có thiên tai, mưa lũ, hạn hán, rét đậm và rét hại,…) gây ra những khó khăn, trở ngại rất lớn đến hoạt động canh tác, thời vụ và phòng chống thiên tai.
- Về chăn nuôi
Thời tiết gió mùa mùa đông thường có gió mạnh, thời tiết rất lạnh và khô, có nơi còn có nhiệt độ dưới 0 độ C. Điều này khiến cho nhiều loại động vật chịu lạnh kém bị chết gây ra những thiệt hại lớn cho người chăn nuôi.
- Các ngành sản xuất khác
Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa ở nước ta rất thích hợp để phát triển các ngành kinh tế như lâm nghiệp, thuỷ hải sản, giao thông vận tải và du lịch,… Đồng thời, đẩy mạnh các hoạt động khai thác nông lâm ngư nghiệp, xây dựng vào mùa khô.
Khí hậu gió mùa ở nước ta thuận lợi phát triển ngành thủy hải sản
Đối với đời sống con người
Độ ẩm lớn kết hợp với nhiệt độ cao chính là môi trường thuận lợi cho những loại vi khuẩn, virus gây bệnh phát triển và ảnh hưởng đến sức khỏe của con người.
Khí hậu diễn biến thất thường, thời tiết thay đổi đột ngột khiến cho cơ thể chưa kịp thích nghi dẫn đến cơ thể mệt mỏi, uể oải. Vì vậy, mỗi người nên chủ động có các biện pháp để chăm sóc cho sức khỏe của mình và những người thân yêu cho thật tốt. Chẳng hạn như bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng, làm việc và nghỉ ngơi cho hợp lý.
Hy vọng bài viết này mang đến các thông tin hữu ích về gió mùa để các bạn có thể giải đáp được các vấn đề như nguyên nhân chủ yếu hình thành gió mùa là gì? Tính chất của gió mùa là gì? Các loại gió mùa ở Việt Nam là gì?… Nếu có vấn đề gì thắc mắc về nội dung trong bài viết, các bạn hãy bình luận bên dưới để chúng tôi giải đáp chi tiết nhé.
Xem thêm:
- Gió biển là gì? Gió đất là gì? Tính chất, nguyên nhân, vai trò
- Khí áp là gì? Khí áp tăng giảm khi nào & Nguyên nhân hình thành
- Đới nóng là gì? Vị trí, đặc điểm, khí hậu và động thực vật ở đới nóng
