Lai kinh tế là gì? Cho ví dụ? Mục đích, sơ đồ lai kinh tế

Lai kinh tế là phương pháp lai cho ra sản phẩm không sử dụng làm giống mà nuôi để lấy thành phẩm, đang được nhiều quốc gia áp dụng hiện nay. Để hiểu rõ hơn về lai kinh tế là gì? Mục đích của lai kinh tế, cách tiến hành lai kinh tế, mời quý bạn đọc theo dõi nội dung thông tin sau.

Lai kinh tế là gì? Cho ví dụ

Khái niệm lai kinh tế là gì?

Lai kinh tế còn gọi là lai công nghiệp là phương pháp được thực hiện giữa 2 cá thể (đực và cái) thuộc nhiều dòng thuần khác nhau để tạo ra con lai. Đời con lai F1 này sẽ dụng làm những sản phẩm như nuôi lấy thịt, lấy trứng, sữa…mà không dùng làm giống.

Lai kinh tế được thực hiện giữa 2 cá thể đực cái tạo ra con lai

Hiểu theo cách khác, lai kinh tế đơn giản là phép lai thuần chủng khác kiểu gen để thu được đời F1 có ưu thế lai dùng nâng cao chất lượng sản phẩm, nâng cao năng suất, mà không dùng để làm giống. Bởi vậy, ưu thế lai là một khái niệm còn lai kinh tế là biện pháp để tạo nên ưu thế lai.

Vì sao không dùng con lai kinh tế làm giống?

Lai kinh tế chỉ dùng con lai F1 làm sản phẩm, những sản phẩm con lai tại ra đều được sản xuất với số lượng lớn, hàng loạt. Bên cạnh đó, ưu thế lai này thì con đời F1 sẽ có những tính trạng vượt trội hơn so với bố mẹ thuần chủng. Tuy nhiên, các con lai F1 không được sử dụng làm giống bởi cơ thể dị hợp nếu giao phối với nhau sẽ khiến các gen lặn tổ hợp với nhau tạo nên các thể đồng hợp lặn, gây ảnh hưởng đến năng suất cũng như chất lượng của thế hệ sau.

Ví dụ về lai kinh tế

Ở Việt Nam, phép lai kinh tế được thực hiện nhiều nhất đó là lai lợn giữa con cái thuộc lợn ỉ Móng Cái lai với con đực thuộc lợn Đại Bạch. Khi con lai F1 tạo ra có nhiều ưu điểm đó là thịt thơm ngon, có khả năng chống chịu tốt, con mới đẻ ra khỏe mạnh, trọng lượng 0,7 – 0,8 kg; có khả năng tăng trọng nhanh, chỉ khoảng 10 tháng tuổi đã có cân nặng từ 80kg – 100kg, đặc biệt cho tỷ lệ thịt nạc cao.

Lai kinh tế giữa lợn ỉ Móng Cái lai và lợn Đại Bạch

Mục đích của lai kinh tế là gì?

Mục đích chính của lai kinh tế là chọn ra con lai sở hữu nhiều ưu điểm lai cao để sử dụng làm thương phẩm. Hơn nữa, lai kinh tế còn giúp mang lại kiến thức về phép lai giúp bạn có thể lựa chọn được phép lai công nghiệp phù hợp nhất. Bên cạnh đó, phương pháp lai này còn giúp cho con lai F1 có nhiều đặc tính nổi bật giống thuần chủng.

Lai kinh tế giúp tạo ra những giống lai mới tăng năng suất hiệu quả chăn nuôi

Trong công tác giống, những giống lai mới thường được hình thành bằng con đường lai tạo bởi các giống gốc ban đầu sẽ có ít nhiều pha máu giữa nhiều giống. Vì vậy, việc tạo ra các con giống mới được hình thành theo các con đường lai tạo bởi giống gốc ban đầu sẽ có pha máu nhiều giống.

Việc lai tạo có ảnh hưởng tốt đến chất lượng, sản lượng của sản phẩm. Để tăng năng suất vật nuôi, trong công tác giống người ta thường lai tạo nhằm mục đích “lay động” tính tiềm ẩn có sẵn trong mỗi cá thể, từng giống, từng dòng để phát huy những bản chất di truyền tốt của con lai. Chính điều này dẫn đến những tổ hợp lai mới có năng suất cao, hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó, mục đích của phương pháp lai tạo còn sử dụng hiện tượng sinh học quan trọng đó là ưu thế lai giúp cho sức sống của con vật, sức đề kháng đối với bệnh tật được nâng cao. Đồng thời thông qua phép lai giúp cho các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật của tổ hợp lai, ưu thế lai sẽ làm căn cứ cho việc chọn lọc giống gia súc.

Ưu nhược điểm của lai kinh tế

Ưu điểm

• Con lai F1 nhiều ưu điểm vượt trội hơn so với nhân giống từ thuần chủng. Con lai F1 sẽ có khả năng chống chịu thời tiết tốt, kháng bệnh, lớn nhanh, cho thịt thơm ngon hơn….từ đó giúp hiệu quả chăn nuôi tốt hơn.
• Sản phẩm thịt tạo ra từ phép lai kinh tế chiếm 80%.
• Lai công nghiệp chỉ sử dụng F1 làm sản phẩm, nên sản xuất nhanh, hàng loạt mà vẫn đảm bảo chất lượng trong thời gian ngắn.
• Mang lại giá trị kinh tế cao cho người làm chăn nuôi.

Nhược điểm của phép lai kinh tế

Con lai F1 sẽ không được sử dụng để làm giống bởi thế hệ tiếp theo của con lai này sẽ có sự phân ly dẫn đến các gen lặn không tốt. Các tình trạng có hại này sẽ được biểu hiện ra bên ngoài và làm ảnh hưởng tới chất lượng, năng suất vật nuôi.

Các hình thức lai kinh tế

Hiện nay có 2 phương pháp lai kinh tế chính gồm: lai kinh tế đơn giản và lai kinh tế phức tạp. Cụ thể:

Lai kinh tế đơn giản

Đây là phương pháp lai kinh tế sử dụng ưu thế lai cao nhất được dùng để lai giữa giống thuần địa phương với giống thuần ngoại nhập. Lai kinh tế đơn giản được sử dụng trong sản xuất là phổ biến như nuôi gà lấy trứng hoặc lấy thịt, tận dụng tối đa khả năng nuôi dễ, có sức chống chịu cao…

Sơ đồ lai kinh tế đơn giản

Ở Việt Nam, phương pháp lai kinh tế đơn giản là sử dụng để lai tạo giữa giống gà Rhode Island Red, gà Sussex (gà siêu thịt, trứng), gà Leghorn (gà siêu trứng), gà Plymouth Rock (siêu thịt) với gà Ri (nuôi lấy trứng, thịt).

Lai kinh tế được thực hiện giữa 2 cá thể đực cái tạo ra con lai

Lai kinh tế phức tạp

Phương pháp lai kinh tế phức tạp để tạo ra gà thương phẩm thịt, trứng. Thường được sử dụng để lai giữa 3-4 dòng trong cùng để tạo ra con lai thương phẩm có  3-4 máu. Phương pháp này được áp dụng phổ biến đối với gà chuyển hướng trứng như: Row nick, Lohmann Brown, BB Cock B380, Goldline 54, Brown, Hyline Brown, Hisex,…

Sơ đồ phương pháp lai kinh tế phức tạp

Ngoài ra, phép lai kinh tế còn được thể hiện ở việc lai khác loài với nhau. Trong ngành chăn nuôi chúng ta sẽ thường gặp việc thực hiện phép lai này giữa ngan và vịt để tạo ra con Mule, hay lai giữa lừa đực và ngựa cái để tạo ra con la…

Các biện pháp cơ bản giúp duy trì ưu thế lai

Đối với thực vật: Để duy trì ưu thế lai thì chúng ta có thể sử dụng biện pháp như: giâm, chiết, ghép.

Đối với động vật: Sử dụng phương pháp hồi giao (hay còn gọi là lai trở lại). Với phương pháp này thì F1 sử dụng lại với dạng bố mẹ ban đầu để tạo ra F1 Aa x AA

Hiệu quả của phép lai kinh tế

Để lai kinh tế hiệu quả bạn nên chọn những dòng thuần tốt. Trong quần thể dòng thuần, các cá thể dị hợp giảm đi, cá thể đồng hợp tăng lên và giống vật nuôi là một quần thể lớn.

Trong giống sẽ có nhiều dòng, mỗi dòng sẽ có những đặc điểm chung và riêng với nhau. Sự khác biệt chủ yếu dẫn đến xuất hiện các ưu thế lai đó là kiểu gen. Muốn đạt được ưu thế lai tốt thì phải chọn giao phối giữa các dòng có sự khác nhau về kiểu gen, tuy nhiên phải có khả năng kết hợp được với nhau.

Lai kinh tế đem đến hiệu quả cao với những đặc điểm chung, riêng khác nhau

Nếu muốn gia cầm lai có năng suất cao, khi giao phối giống cần phải lựa các dòng đã được quy định, có sự phù hợp về năng suất, chất lượng theo phương pháp chọn giống nhất định, được thực hiện trên cơ sở giống.

Phương pháp lai này chỉ cho lai giữa những dòng kết hợp tốt với nhau nhằm xác định khả năng phối hợp. Sau đó dùng phương pháp phối giống giữa các dòng rồi đánh giá, kiểm tra chất lượng cho các thế hệ sau.

Hiệu quả của lai kinh tế cao và nhiều hơn so với việc nhân giống thuần chủng. Theo Brandsch H. và Biichel H, thì lai giống được thực hiện chủ yếu giữa những cá thể có tính di truyền pha trộn, nên ưu thế lai cao, đặt được hiệu quả.

Một số dòng khó có thể đạt được năng suất tối đa với mọi đặc trưng kinh tế có lợi. Lai là cho giao phối giữa 2, 3 hay nhiều dòng chất lượng tùy theo thành phẩm, mục đích chọn giống. Phối hợp đó tạo ra con lai và được gọi là gia cầm giữa dòng.

Giống và khác nhau của lai gây thành và lai kinh tế là gì?

Hy vọng rằng, bài viết lai kinh tế là gì, các khái niệm, mục đích và ví dụ trong bài viết này sẽ giúp ích với bạn. Nếu có thắc mắc nào cần giải đáp, hãy để lại bình luận bên dưới bài viết, chuthapdoquangninh.org.vn sẽ nhanh chóng giải đáp.