Huyền phù là gì lớp 6? Cho ví dụ? Đặc điểm, thành phần

Huyền phù là gì? Đặc điểm, tính chất, thành phần của huyền phù là gì? Dung dịch huyền phù khác với chất keo và dung dịch thật ra sao?…. Những thắc mắc này sẽ được giải đáp ngay bài viết dưới đây, cùng theo dõi nhé!

Huyền phù là gì?

Theo định nghĩa thì huyền phù là hỗn hợp hóa học không đồng nhất giữa chất lỏng và chất rắn, được hình thành bởi một chất không tan được trong dung dịch.

Hiểu theo cách khác thì huyền phù là một hệ gồm pha phân tán với các hạt rắn nằm không tan, nằm lơ lửng trong môi trường phân tán lỏng.

Nếu để yên một huyền phù thì ngược lại với dung dịch, các chất rắn có có kích thước không nhỏ sẽ dần lắng xuống đáy bởi chất tan có đặc tính lắng đọng, khi tạo thành một lớp cặn (sa lắng hay trầm tích).

Đặc điểm của huyền phù

Huyền phù có rất nhiều đặc điểm đặc trưng giúp chúng ta có thể phân biệt được rõ ràng các dạng huyền phù với những chất keo thực sự khác:

Tính chất vật lý của huyền phù là gì?

Huyền phù là một hệ thống không đồng nhất có 2 giai đoạn chính đó là: pha bên trong rắn và bên ngoài thì được hình thành từ chất lỏng hoặc bởi pha phân tán.

• Pha rắn sẽ chứa các chất không tan nằm trong chất lỏng phân tán, vì vậy mà chúng ta có thể thấy nó vẫn lơ lửng hoặc trôi nổi tự do. Từ quan điểm vật lý và hóa học điều này cho thấy rằng chất tan được duy trì và tách khỏi pha lỏng.

• Các hạt tạo nên chất tan là các chất rắn có kích thước lớn, có thể quan sát được bằng mắt thường. Do đó, sau 1 khoảng thời gian nhất định, các chất tan này thường có xu hướng lắng xuống do trọng lượng và kích thước của chúng.
• Các huyền phù sẽ được nối lại và đồng hóa nhanh chóng khi có tác động cơ học như khuấy trộn chúng lại, đây được coi là đặc điểm đặc trưng để nhận biết thế nào là huyền phù.

Thời gian bồi lắng

Chúng ta cần biết rằng một chất tan được trong dung dịch thực sẽ không bao giờ tạo thành kết tủa (ví dụ như dung môi không bay hơi).

Tuy nhiên, điều này lại không xảy ra với các chất huyền phù, vào một thời điểm nhất định, các chất tan cuối cùng của chúng sẽ tự nhóm lại với nhau và lắng đọng lại. Vì vậy, trạng thái huyền phù thường tồn tại trong một khoảng thời gian vô cùng ngắn.

Ví dụ về màu tím đậm trong phản ứng oxi hóa khử có sự tham gia của KMnO₄. Bằng cách giảm hoặc thu các điện tử, oxi hóa sau phản ứng ta thu được kết tủa nâu của MnO₂. Khi đó, chúng vẫn lơ lửng trong môi trường phản ứng, những hạt nâu này có kích thước vô cùng nhỏ.

Sau khoảng thời gian nhất định, kết tủa MnO₂ trong chất lỏng sẽ kết thúc và lắng đọng xuống đáy như một “tấm thảm nâu”.

Ổn định

Sự ổn định là yếu tố quyết định đến sự thay đổi về tính chất của huyền phù theo thời gian. Các yếu tố ảnh hưởng đó là:

• Các huyền phù sẽ khôi phục lại dễ dàng sau khi có sự khuấy trộn cơ học.
• Độ nhớt phải cao để giúp kiểm soát được sự phân tán và giảm sự lắng đọng của chất tan.
• Sự ổn định của huyền phù thấp khi kích thước hạt của pha rắn càng lớn và ngược lại, kích thước của pha rắn càng nhỏ thì độ ổn định của dung dịch huyền phù càng lớn.
• Khi kết hợp thêm các chất như chất hoạt động bề mặt, chất chống đông  vào huyền phù sẽ rất hữu ích trong việc ổn định. Việc này giúp giảm đi sự keo tụ hay kết tụ của các hạt ở pha bên trong hay các hạt rắn.
• Để đảm bảo cho sự ổn định của huyền phù thì việc quan trọng là không để chúng bị thay đổi nhiệt độ đột ngột. Cần phải có sự kiểm soát nhiệt độ của chúng liên tục. Tốt nhất nên duy trì mức nhiệt độ ổn định trong quá trình chuẩn bị, phân phối, lưu trữ  cũng như sử dụng các huyền phù.

Thành phần của huyền phù

Như ở phần trên đã đề cập huyền phù là gì, thì huyền phù là một hệ 2 pha bao gồm: pha hòa tan và pha phân tán.

Giai đoạn hòa tan

Pha hòa tan hay còn được gọi là phân tán được hình thành trong hỗn hợp huyền phù từ những hạt rắn. Và vì nó là lyophobic nên trong giai đoạn này nó sẽ không hòa tan bởi có sự khác biệt trong phân cực. Chất tan càng đông thì thời gian lắng của huyền phù càng ngắn và tuổi thọ sẽ càng cao.

Giai đoạn phân tán

Nói chung, dù là huyền phù hay các pha ngoài thì sự phân tán là chất lỏng, đôi khi có thể là chất khí. Trong huyền phù để phân tách các thành phần của chúng ta có thể sử dụng các quá trình vật lý điển hình như: bay hơi, ly tâm, lọc hoặc khử màu.

Pha phân tán của chất huyền phù được đặc trưng bởi các phân tử nhỏ và năng động. Tuy nhiên, khi tăng độ nhớt của nó thì có khả năng sẽ ngăn các chất tan lơ lửng thành kết tụ hay trầm tích.

Chất hoạt động bề mặt

Các huyền phù hoàn toàn có thể chứa những chất phân tán hay các chất hoạt động bề mặt khác, để nhằm ngăn chặn những hạt của pha rắn lắng xuống. Hơn nữa, các chất ổn định có thể làm tăng độ hòa tan và ngăn chặn sự hư hỏng của các hạt bằng cách thêm vào huyền phù các chất ổn định.

Các loại huyền phù

Tùy theo môi trường phân tán, khả năng bồi lắng hay tuyến hành chính đình chỉ mà huyền phù sẽ phân chia thành các loại như:

Phương tiện phân tán

Các phương tiện khiến huyền phù phân tán thường là các chất lỏng, trong một số trường hợp là khí.

Đình chỉ cơ khí

Huyền phù này rất phổ biến được hình thành từ những pha rắn-lỏng đã được mô tả. Ví dụ về huyền phù loại này đó là cát ở trong một thùng chứa nước.

Bình xịt

Các hạt rắn mịn kết hợp với những giọt chất lỏng lơ lửng trong không khí là điều kiện tạo ra loại huyền phù và được gọi là bình xịt. Ví dụ về huyền phù loại bình xịt mà chúng ta có thể tìm thấy trong khí quyển ở trong cùng các lớp bụi và băng của nó.

Khả năng bồi lắng

Dựa vào khả năng bồi lắng mà có thể phân loại huyền phù lơ lửng hoặc huyền phù kết tủa như:

Xì hơi

Trong huyền phù có các lực đẩy giữa các hạt, giúp các hạt giữ riêng biệt và không có keo tụ. Mặc dù trong loại huyền phù này có tốc độ lắng chậm nhưng khi đã được hình thành thì có khả năng tạo thành trầm tính. Hay nói theo cách khác thì các hạt đó sẽ không bị đình chỉ nữa, ngay cả khi tác động cơ học như thực hiện khuấy trộn chúng. Điều này xảy ra với một số chất rắn điển hình như: gelatin hay Fe(OH)₃.

Kết bông

Lực đẩy của loại huyền phù này có rất ít và chúng thường có xu hướng tạo thành flocs. Loại huyền phù này có đặc điểm nổi bật là tốc độ lắng của pha rắn nhanh và dễ hình thành các trầm tích để tái tạo.

Theo tuyến hành chính đình chỉ

Có các đình chỉ sử dụng tại chỗ và tồn tại ở dưới dạng kem, chất làm mềm, thuốc mỡ,…. được áp dụng cho màng nhầy hoặc da. Lại có các chất lơ lửng và áp dụng bằng các khí dung hoặc tiêm như là salbutamol – một loại thuốc giãn phế quản.

Sự khác biệt giữa dung dịch, huyền phù và nhũ tương.

Khi khuấy đều các hỗn hợp dung dịch, huyền phù và nhũ tương và để yên một thời gian ta thấy:

• Dung dịch: chất tan sẽ tan vào nước tạo thành dung dịch đồng nhất
• Huyền phù: Có chất tan bị lắng xuống dưới đáy
• Nhũ tương: nhìn thấy các chất lỏng phân bố không đồng nhất trong hỗn hợp, không tan trong nhau

Xem thêm:

• Dung môi là gì? Có độc hại không? Ứng dụng, tính chất của dung môi
• Coban(cobalt) là gì? Tính chất, ứng dụng của Coban
• Khí argon là gì? Cách chế tạo, bảo quản và ứng dụng của khí argon
• Khí đất đèn là gì? Có độc không? Ứng dụng của CaC2

Một số ví dụ về huyền phù

Trong tự nhiên

Một ví dụ về huyền phù đó là loại khí dung có trong bầu khí quyển bởi nó chứa rất nhiều những hạt rắn lơ lửng. Những hạt rắn trong bầu khí quyển điển hình như: Muội than, hạt bụi mịn, sunfat và nitrat, các hợp chất xen kẽ với những giọt nước trong các đám mây.

Một ví dụ về huyền phù khác trong tự nhiên đó là bùn, đất phù sa là hỗn hợp của nước và cát. Các dòng sông khi chảy theo dòng kéo theo lượng trầm tích sẽ tạo thành huyền phù.

Trong bếp

Các thực phẩm được tạo ra trong nhà bếp như khi nhào bột với nước tạo thành nhũ tương, còn phần bột còn lại sẽ có xu hướng lắng xuống. Hay sữa chua, nước trái cây là một ví dụ huyền phù có trong thực tế về thực phẩm bị đình chỉ.

Trong ngành dược phẩm

Đình chỉ ví dụ như mebendazole được sử dụng để chống nhiễm ký sinh trùng. Ngoài ra, các chất chứa magie và muối nhôm trộn cùng pectin và kaolin làm se ruột.

Các đình chỉ dược lý này dùng theo nhiều cách khác nhau như: uống, tiêm, sử dụng bôi tại chỗ. Mỗi loại sẽ có công dụng riêng, giúp điều trị một số loại bệnh nhất định.

Trên đây là toàn bộ nội dung về huyền phù là gì, dung dịch huyền phù mà muốn chia sẻ đến bạn đọc. Hy vọng với những thông tin trong bài viết về huyền phù đã giúp bạn hiểu rõ hơn về phần kiến thức này.