Trong lịch sử, chúng ta thường nghe đến các khái niệm về hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử. Vậy hiện thực lịch sử là gì? Sự khác nhau giữa nhận thức lịch sử và hiện thực lịch sử như thế nào? Mời bạn đọc cùng theo dõi những giải thích được chia sẻ trong bài viết sau đây.
Hiện thực lịch sử là gì?
Hiện thực lịch sử đó là những sự kiện, những việc đã diễn ra trong quá khứ. Chúng tồn tại một cách khách quan nhưng không bị phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người. Những sự kiện này là những tình huống, hành động đã xảy ra và được ghi nhận qua các tài liệu lịch sử, các tư liệu, tác phẩm nghệ thuật, văn bản…
Hiện thực lịch sử là phần quan trọng không thể thiếu của lịch sử
Hiện thực lịch sử là một phần không thể thiếu trong khi tìm hiểu và nghiên cứu về lịch sử. Nó giúp chúng ta có cái nhìn chính xác hơn về quá khứ cũng là cơ sở để xây dựng các nhận thức về lịch sử. Qua đó, chúng ta có thể hiểu, trình bày, tái hiện lại lịch sử nhưng không thể thay đổi chúng. Hiện thực lịch sử cũng để nhấn mạnh vai trò của các nhà nghiên cứu lịch sử, yêu cầu các nhà nghiên cứu phải giữ vững lập trường, không thiên vị, khách quan trong phân tích, đánh giá các sự kiện lịch sử.
Theo đó, để đưa ra được các kết luận chính xác nhất thì các nhà nghiên cứu cần dựa trên bằng chứng đáng tin cậy, không được lệ thuộc quá mức dựa trên quan điểm cá nhân hay ảnh hưởng của những tác giả trước đó.
Trong văn học, hiện thực lịch sử được thể hiện qua những tái hiện lại sự kiện lịch sử vô cùng chân thực, đầy đủ nên giúp người đọc có thể hiểu rõ hơn về quá khứ.
7 ví dụ về hiện thực lịch sử
Để hiểu rõ hơn về hiện thực lịch sử mời bạn đọc điểm qua những ví dụ dưới đây:
Ví dụ 1
Một ví dụ về hiện thực lịch sử thế giới điển hình đó là cuộc cách mạng công nghiệp. Sự kiện này diễn ra vào thế kỷ 18 tại Anh, là một sự kiện quan trọng và sau đó đã lan dần sang nhiều nước khác. Cuộc cách mạng công nghiệp đã làm thay đổi cách sống, sản xuất từ thủ công sang công nghiệp, từ làng quê lên sống thành phố.
→ Đây là một ví dụ điển hình về hiện thực lịch sử ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của con người.
Hình ảnh minh họa cuộc cách mạng công nghiệp ở Anh
Ví dụ 2
Trong lịch sử Việt Nam, có rất nhiều hiện thực lịch sử và một trong những sự kiện nổi bật đó chính là cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Cuộc khởi nghĩa do Lê Lợi lãnh đạo, đã giúp nhân dân đánh bại quân xâm lược Minh, giành độc lập cho đất nước. Cuộc khởi nghĩa này cũng là một sự kiện lịch sử ảnh hưởng lớn đến các phong trào khác và đến sự phát triển của Việt Nam.
Ví dụ 3
Năm 1991, sự kiện Liên Xô sụp đổ, đánh dấu sự kết thúc của các đế chế vô cùng lớn trong lịch sử. Sự kiện này xảy ra là kết quả của sự suy yếu về chính trị, kinh tế, xã hội Liên Xô. Từ đó dẫn đến việc thành lập những quốc gia độc lập như Nga và các thành viên khác của Liên Xô trước đó.
Ví dụ 4
Một ví dụ khác về hiện thực lịch sử đó là cuộc cách mạng Pháp năm 1789. Sự kiện này là một cột mốc quan trọng bắt đầu cho nền dân chủ hiện đại. Tuy nhiên, đối với người Pháp đó được coi là cuộc cách mạng dân tộc, tự do thì ở nước ngoài đó là cuộc cách mạng kinh tế và chính trị.
→ Đây là một ví dụ điển hình cho thấy sự khác biệt về hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử.
Cuộc cách mạng Pháp 1789
Ví dụ 5
Cuộc cách mạng công nghiệp tại Anh bắt đầu từ thế kỷ 18 đã tạo nên sự thay đổi mạnh mẽ trong cách mạng sản xuất, giao thông cũng như cuộc sống của con người. Đây được xem là nền tảng cho sự phát triển của công nghiệp, công nghệ và xã hội hiện đại. Đánh dấu sự chuyển mình mạnh mẽ từ nền kinh tế nông nghiệp sang công nghiệp.
Ví dụ 6
Chiến tranh thế giới thứ II (1939-1945) diễn ra là cuộc xung đột với quy mô lớn nhất ở trong lịch sử. Có rất nhiều quốc gia đã tham gia Chiến tranh thế giới thứ II này. Chính vì vậy, cuộc chiến này đã ảnh hưởng sâu sắc đến tình hình chính trị, xã hội, kinh tế trên toàn thế giới. Kết quả cuối cùng dẫn đến việc thành lập Liên Hiệp Quốc cũng như việc chia cắt thế giới làm 2 phe chủ lực là: Liên Xô và Hoa Kỳ.
Ví dụ 7
Vào ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình trước hàng vạn quần chúng. Đây là sự kiện đánh dấu thắng lợi của dân tộc Việt Nam – Cách mạng tháng Tám năm 1945.
→ Sự kiện này đã diễn ra trong quá khứ và hoàn toàn là sự thật, không thể thay đổi được vì vậy đó chính là hiện thực lịch sử.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn Độc lập
So sánh nhận thức lịch sử và hiện thực lịch sử
Để có thể phân biệt được nhận thức lịch sử và hiện thực lịch sử bạn có thể dựa vào những đặc điểm sau:
Giống nhau
Cả hai khái niệm này đều có liên quan đến quá khứ và điều đó có ảnh hưởng đến cuộc sống hiện tại của con người. Mục đích của nhận thức lịch sử và hiện thực lịch sử đó là có thể dựa vào đó để hiểu rõ hơn về quá khứ, qua đó học hỏi, rút kinh nghiệm và áp dụng vào hiện tại hoặc tương lai.
Khác nhau
| Hiện thực lịch sử | Nhận thức lịch sử | |
| Tính khách quan | Là tất cả những gì đã diễn ra trong quá khứ, không thể thay đổi được theo thời gian →Tính khách quan của của hiện thực lịch sử cao hơn nhận thức lịch sử. | Phụ thuộc vào nhu cầu và năng lực của người tìm hiểu, dựa trên những điều kiện, phương pháp khác nhau cũng như mức độ phong phú, xác thực của thông tin dữ liệu thu thập được.→ Tính khách quan thấp hơn hiện thực lịch sử. |
| Tính đa dạng | Hiện thực lịch sử là một khái niệm chung chung, gồm tất cả các sự kiện, tình huống, hành động đã xảy ra trong quá khứ. | Có tính đa dạng hơn, bởi nó có thể được trình bày, tái hiện theo nhiều cách khác nhau, tùy theo ý muốn suy nghĩ của người tìm hiểu. |
| Tính tương đối | Không thể thay đổi, không bị ảnh hưởng bởi ý muốn, suy nghĩ của con người → tính tương đối cao. | Tính tương đối thấp bởi nó phụ thuộc vào nhu cầu, năng lực của người tìm hiểu, phương pháp, điều kiện, mức độ phong phú và tính xác thực của thông tin, dữ liệu thu thập được. |
Trên đây là những thông tin về hiện thực lịch sử là gì, các ví dụ hiện thực lịch sử cũng như những thông tin liên quan để bạn đọc có thể hiểu rõ hơn về khái niệm này. Việc nhận thức và hiểu rõ hiện thực lịch sử là điều rất quan trọng, hy vọng rằng những nội dung này đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức hữu ích.
