Một trong những phương pháp phổ biến để nhân giống cây trồng thân gỗ chính là chiết cành. Không chỉ thực hiện đơn giản mà cây con còn giữ nguyên được các đặc tính di truyền của cây mẹ. Vậy thực chất chiết cành là gì? Cách chiết cành như thế nào? Đừng bỏ qua hướng dẫn cụ thể về kỹ thuật chiết cành dưới đây nhé!
Chiết cành là gì?
Chiết cành chính là một phương pháp nhân giống sinh dưỡng bằng cách tạo rễ cho một cành ở nguyên trên cây. Sau đó sẽ tiến hành tách khỏi cây mẹ và đem trồng thành một cây mới. Chiết cành giữ được hoàn toàn đặc tính di truyền của cây mẹ và có thể cho ra hoa/trái ở năm đầu tiên.
Chiết cành – phương pháp nhân giống đơn giản
Phương pháp chiết cành này có hệ số nhân giống thấp vì vậy mà nó thường chỉ áp dụng cho cây khó nhân giống bằng hom hoặc là bằng cách ghép mầm. Phương pháp này phổ biến để nhân giống các loại cây thân gỗ, các loại cây lâu năm có thời gian sinh trưởng dài. Cách thực hiện rất dễ dàng và tỉ lệ thành công có thể lên tới 100%.
Những loại cây chiết cành như các giống cam, quýt, bưởi, chanh, vải, nhãn, mơ, mận, hồng xiêm, khế, roi, cành mai, hoa hồng, hoa giấy…
Ưu – nhược điểm của phương pháp chiết cành
Ưu điểm của chiết cành
- Chiết cành là một phương pháp dễ thực hiện và đặc biệt là cây chiết có tỷ lệ sống cao cùng với khả năng sinh trưởng và phát triển nhanh, khỏe. Bên cạnh đó, cây thấp có tán gọn nên dễ dàng chăm sóc; quả ra sớm và thu hoạch nhanh.
- Bảo tồn hệ gen: Ở một số loại cây có bộ gen thay đổi liên tục như cây sứ, hoa lan… nếu như dùng phương pháp gieo hạt, nuôi cấy mô để nhân giống thì cây con sẽ chỉ giống các đặc điểm của cây mẹ là 50%. Để giữ được nguyên bản bộ gen của cây mẹ thì chiết cành chính là phương pháp tốt nhất.
Chiết cành có tỷ lệ sống cao
- Rút ngắn thời gian sinh trưởng: Cành thích hợp để nhân giống chính là cành đã trưởng thành nên cần chú ý không lựa cành quá già. Các cành này đủ khỏe để có thể tự sống sau khi tách chúng khỏi thân mẹ. Thời gian để cây chiết cành cho ra hoa, trái ngắn hơn nhiều so với khi chúng ta gieo hạt hoặc tách cây con…
- An toàn, dễ dàng: Đối với các loại cây quý thì phương pháp chiết cành này rất thích hợp bởi phương pháp này rất dễ thực hiện. Nếu như thực hiện đúng thì tỷ lệ thành công có thể lên tới 100% và chúng ta hoàn toàn có thể thực hiện tại nhà.
Nhược điểm của chiết cành
Tuy nhiên phương pháp này cũng còn có một số khuyết điểm như cây chiết sẽ nhanh chóng bị già cỗi hay cây mẹ dễ bị tổn thương nếu như vết cắt không chính xác. Cụ thể như sau:
Chiết cành chỉ thực hiện ở những loại cây thân gỗ
– Số lượng: Bạn chỉ có thể chiết tối đa là vài cành một lúc. Thời gian chiết thành công mỗi cây mất từ 2 tuần cho tới một tháng. So với phương pháp gieo hạt hay là nuôi cấy mô thì có thể nhân giống hàng nghìn cây một lúc.
– Chủng loại: Chỉ có một vài loại cây thân gỗ mới có thể sử dụng phương pháp chiết cành này. Các loại cây thân thảo, thân leo thì không thể thực hiện phương pháp này.
Quy trình chiết cành gồm mấy bước?
Để tự tay chiết cành thành công 100% thì bạn hãy tiến hành theo đúng quy trình kỹ thuật chiết cành với 5 bước dưới đây:
Quy trình các bước chiết cành
Bước 1: Khoanh vỏ
Khoanh vỏ cành chiết
- Dùng một con dao sắc khoanh tròn 2 đầu cành chiết. Khoảng cách giữa 2 vết khoanh này là khoảng 3 – 5 cm, cách gốc cành 10 – 15 cm.
- Sau đó bạn dùng đầu dao tách nhẹ nhàng lớp vỏ ở trong vùng đã khoanh.
- Sử dụng dao cạo hết chất nhờn trên bề mặt để loại bỏ đi lớp tế bào thượng tầng rồi sau đó tiếp tục lau sạch vết cắt bằng giẻ sạch.
Lưu ý: Bạn nên có kéo khoanh vỏ sẽ giúp cho việc cắt hai đường vỏ cây dễ dàng và chuyên nghiệp hơn.
Bước 2: Chuẩn bị đất bó bầu
Chuẩn bị đất bó bầu
- Cành chiết phải được nuôi dưỡng trong bầu đất cho đến khi cứng cáp rồi chúng ta mới đem ra trồng. Bạn có thể chọn đất bầu là đất bùn ao phơi khô hoặc là đất vườn.
- Tỉ lệ thích hợp cho bầu đó là: 2 phần đất kết hợp với 1 phần nguyên liệu bổ sung. Độ ẩm bão hòa nên ở mức 70%. Nên đập nhỏ đất, trộn đất cùng với trấu, phân chuồng ủ mục và rơm rác mục hoặc là rau lục bình để tăng độ dinh dưỡng cho đất.
- Đường kính bầu khoảng 6 – 8 cm, cân nặng khoảng 150 – 300g, chiều cao khoảng 10 – 12 cm. Không nên làm bầu quá nhỏ hoặc là quá to sẽ khiến cho cành khó ra rễ và khó di chuyển.
Bước 3: Tiến hành chiết cành
Thực hiện bó bầu
- Thời tiết: Thực hiện chiết cành vào những ngày có thời tiết mát mẻ và nắng nhẹ. Bạn nên thực hiện cắt khoanh vỏ vào buổi sáng và dùng một con dao sắc cắt để tránh cắt vào phần gỗ.
- Thời gian bó bầu: Tùy thuộc vào các giống cây trồng khác nhau mà sẽ có thời gian khác nhau. Ví dụ các loại cây có nhiều nhựa mủ như hồng xiêm, trứng gà thì nên phơi nắng tối thiểu là 7 ngày sau đó mới bó bầu. Còn các giống ít nhựa mủ hơn như các cây có múi, nhãn, vải… thì bạn nên phơi nắng tối thiểu là 2 – 3 ngày sau đó mới bó bầu.
- Nguyên liệu, dụng cụ để bó bầu: Bao gồm có đất, giấy nilon, dây bó… Bạn nên dùng đất đã qua xử lý để bó bầu. Dàn đất mỏng rồi sau đó sử dụng giấy nilon để bao quanh bầu đất. Sau đó dùng dây cố định lại bầu và buộc chặt 2 đầu túi bầu sao cho bầu chiết cành không bị xoay tròn.
Bước 4: Cắt cành chiết
Cắt cành chiết
Sau khi chiết từ 45 – 60 ngày thì rễ sẽ mọc ra. Tuy nhiên tùy thuộc vào loại cây và mùa vụ mà thời gian mọc rễ sẽ rút ngắn hoặc là kéo dài.
Rễ cây khi từ màu trắng nõn chuyển sang màu hơi xanh hoặc màu vàng thì có thể cưa lấy cành chiết và giâm vào vườn ươm để tiếp tục chăm sóc.
Bước 5: Hạ bầu chiết
Thực hiện hạ bầu chiết
Trước khi hạ bầu chiết thì bạn cần cắt bớt những lá già, lá bị sâu và một phần lá non. Mật độ giâm cành chiết là 20×20 cm hoặc là 30 x 30 cm.
Bạn không nên giâm cành chiết quá dày sẽ khiến rễ và mầm cành phát triển kém. Trước khi hạ bầu thì bạn cần xé bỏ giấy nilon, dùng đất màu lấp cách cổ bầu 3 – 5 cm. Sau đó bạn tưới đẫm nước và nên che bớt 50% ánh sáng tự nhiên.
Hàng ngày bạn nên tưới 2 lần, sau 5 – 10 ngày thì chuyển sang chế độ 1 – 2 ngày tưới 1 lần tùy theo độ ẩm của đất.
Sau khi hạ bầu 15 – 20 ngày thì bạn bỏ bớt mái che để cây quen dần với ánh sáng tự nhiên. Đến ngày thứ 30 thì có thể bắt đầu tưới nước phân đã ngâm kỹ và chăm sóc nó như cây con. Sau khi giâm cành chiết từ 45 – 60 ngày là bạn có thể đánh cây đi trồng.
Lưu ý cần biết trước khi chiết cành
Lựa chọn thời vụ chiết cành
Lựa chọn thời vụ thích hợp để tiến hành chiết cành là một trong những vấn đề rất quan trọng. Bởi khi đó thì cành chiết mới được khỏe mạnh và cho hiệu quả tốt trong quá trình phát triển về sau của cây. Bạn nên tiến hành chiết cành vào 2 thời vụ chính sau đây:
– Vụ xuân hè: Nên chiết cành vào thời điểm tháng 3 và tháng 4.
– Vụ thu đông: Nên chiết cành vào tháng 9.
Trước khi chiết cành khoảng 1 – 2 tháng thì bạn cần phải chăm sóc cây mẹ thật tốt để cây có thể phát triển khỏe mạnh, nhựa cây lưu thông mạnh thì sau này cành chiết sẽ nhanh chóng ra rễ hơn.
Chọn cây
Nên chọn những cây đã cho ra quả từ 3 – 5 vụ. Chú ý chọn những cây có chất lượng và năng suất cao, ổn định, cây sinh trưởng khỏe và không bị sâu bệnh.
Lựa chọn cây chiết có chất lượng tốt
Chọn cành
Tránh lựa chọn những cành ở thấp và già. Không chọn cành mọc trên ngọn, cành vượt hoặc bị nhiễm sâu bệnh. Lựa chọn tốt nhất chính là những cành ở giữa tầng, mập mạp, lá xanh tốt và tán phơi ở ngoài ánh sáng. Với đường kính cành được chọn để chiết là khoảng 1 – 1,5 cm.
Vỏ cây thì cũng không được có màu quá thẫm hoặc là quá xanh. Cũng không nên chọn cành quá già hoặc quá non. Chiều dài cành chiết trung bình là khoảng 40 – 50 cm và trên mỗi cành như vậy sẽ có 2 nhánh con.
Với phương pháp chiết cành thì cành nhỏ sẽ có khả năng ra rễ, sinh trưởng tốt hơn so với cành to. Tuy nhiên bạn cũng không nên chiết cành nhỏ quá bởi cành dễ bị gãy, không mang nổi bầu nên không tách ra khỏi thân mẹ được. Cây chiết cũng sẽ nhanh chết do gió, mưa hoặc là thể trạng suy yếu.
Trên đây là những chia sẻ của chúng tôi liên quan đến phương pháp chiết cành là gì. Hy vọng rằng bạn có thể tự tay chiết và chăm sóc cây con đạt chất lượng tốt nhất. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào khác về phương pháp nhân giống này, hãy để lại bình luận bên dưới bài viết cho chúng mình biết nhé!
