Thế giới quan là gì? Vai trò, phân loại, ví dụ… chi tiết hiện nay

Thế giới quan là một khái niệm tương đối trừu tượng và khó có thể hiểu ngay được. Tuy nhiên đây là lại kiến thức quan trọng giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện và sâu sắc về mọi hiện tượng, sự vật xung quanh mình. Trong bài viết này hãy cùng với chúng tôi tìm hiểu xem thế giới quan là gì nhé!

Thế giới quan là gì cho ví dụ?

Thế giới quan – thế giới trong ý thức của mỗi người

Thế giới quan thể hiện một cái nhìn bao quát về thế giới trong ý thức của mỗi con người chúng ta. Nó bao gồm thế giới bên ngoài, con người và mối quan hệ giữa con người với thế giới đó. Nó cũng chính là kim chỉ nam cho mọi thái độ cũng như hành vi của chúng ta đối với thế giới bên ngoài.

Nguồn gốc của thế giới quan ra đời chính từ cuộc sống. Tất cả những hoạt động của con người đều bị chi phối bởi một thế giới quan nhất định.

Ví dụ: Người nguyên thủy tin vào việc có thần mưa, thần gió… 

Thế giới quan bao gồm những thành phần cấu thành như sau:

– Tri thức: Đây chính là thành phần chủ yếu và trực tiếp.

– Niêm tin: Được hình thành từ tri thức, thông qua quá trình rèn luyện và kiểm nghiệm trong thực tiễn.

– Lý tưởng: Đây là trình độ phát triển cao nhất của thế giới quan.

Trong thế giới quan luôn tồn tại 2 hình thức, đó là thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm:

Thế giới quan duy tâm – thế giới quan duy vật

• Thế giới quan duy tâm

Thế giới quan duy tâm luôn thừa nhận rằng bản chất của thế giới chính là tinh thần. Nó là cái có trước và cũng là cái có tính quyết định đối với thế giới của con người và vật chất.

Thế giới quan duy tâm theo như đánh giá của các nhà khoa học thì nó có phần đối lập sp với thế giới quan khoa học. Nó đa số phụ thuộc vào nhận thức của con người cũng như là điều kiện lịch sử nhất định.

• Thế giới quan duy vật

Thế giới quan duy vật thì lại thừa nhận bản chất của thế giới chính là vật chất. Vật chất chính là cái có trước, nó quyết định đến ý thức cũng như thừa nhận vai trò của con người ở trong cuộc sống hiện tại. Đồng thời nó còn khẳng định sự thống nhất ở tính vật chất. Cụ thể là hoàn toàn không do lực lượng siêu nhiên hay là tinh thần của con người sinh ra. Vì vậy mà nó không tự mất đi mà nó sẽ tồn tại vĩnh viễn.

Thêm vào đó thì thế giới quan duy vật còn khẳng định được sự hình thành, phát triển cũng như vận động của xã hội đều phụ thuộc vào những quy luật khách quan.

Phân loại thế giới quan là gì?

Nếu như xét theo quá trình phát triển thì chúng ta có thể chia thế giới quan ra thành 3 loại hình cơ bản như sau:

3 loại thế giới quan cơ bản

• Thế giới quan huyền thoại

– Thế giới quan huyền thoại xuất phát từ xã hội nguyên thủy hay trong giai đoạn sơ khai của lịch sử bằng việc xây dựng nên các huyền thoại để có thể phản ánh những kết quả cảm nhận ban đầu của người nguyên thuỷ về hiện thực khách quan, bao gồm tự nhiên, đời sống và xã hội. 

Ví dụ như dân tộc Việt Nam ta có truyền thuyết Lạc Long Quân – Âu Cơ để giải thích về nguồn gốc ra đời của dân tộc. Hay truyền thuyết Sơn Tinh – Thủy Tinh là quan điểm của người xưa về các hiện tượng của thiên nhiên…

– Đặc điểm của thế giới quan huyền thoại này là các yếu tố thực và ảo, cái thần và cái người, lý trí và tín ngưỡng hòa quyện vào với nhau. Nguyên nhân là do con người không thể giải thích được các hiện tượng đặc biệt trong xã hội nên thường sẽ đưa ra những yếu tố tưởng tượng có tính huyền bí để giải thích chúng. Vì vậy mà thế giới quan huyền thoại không phải là sự phản ánh trực tiếp các hiện thực khách quan.

• Thế giới quan tôn giáo

– Thế giới quan tôn giáo thường phản ánh hiện thực khách quan một cách hư ảo. Nó ra đời trong bối cảnh trình độ nhận thức của con người vẫn còn yếu kém. Thế giới quan tôn giáo giải thích thế giới dựa trên cơ sở thừa nhận sự sáng tạo của một loại năng lực thần bí và siêu nhiên nào đó.

– Đặc trưng cơ bản của thế giới quan tôn giáo chính là niềm tin vào sự tồn tại cũng như sức mạnh vô hạn của lực lượng siêu tự nhiên, của thần thánh. Và đặc biệt là con người chúng ta hoàn toàn bất lực và luôn phải phụ thuộc vào thế giới siêu nhiên đó. Trong thế giới quan tôn giáo thì con người chỉ là kẻ cầu xin và phục tùng. Tuy nhiên, ở một khía cạnh khác thì thế giới quan tôn giáo thể hiện khát vọng được giải thoát khỏi khổ đau để hướng đến một cuộc sống hạnh phúc và thiện lương. Chính điều này đã giúp cho thế giới quan tôn giáo luôn tồn tại trong đời sống tinh thần của chúng ta ngày nay.

• Thế giới quan triết học

– Thế giới quan triết học ra đời trong điều kiện mà trình độ tư duy và thực tiễn của con người đã có những bước phát triển cao hơn so với thế giới quan huyền thoại và thế giới quan tôn giáo. Điều đó làm cho tính tích cực của tư duy con người có những bước chuyển về chất.

– Thế giới quan triết học được xây dựng dựa trên hệ thống lý luận, khái niệm cũng như phạm trù và quy luật.  Nó không đơn giản chỉ là nói lên quan điểm của con người về thế giới mà thế giới quan triết học còn nỗ lực tìm cách để giải thích và chứng minh tính đúng đắn của các quan điểm đó thông qua lý luận và logic. 

Vai trò của thế giới quan là gì? 

Vai trò của thế giới quan vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của con người cũng như toàn xã hội, cụ thể như sau:

Thế giới quan giúp con người có thể nhìn nhận hiện thực khách quan

• Định hướng sự phát triển 

– Thế giới quan không chỉ giúp con người chúng ta trở nên có định hướng hơn, tư duy một cách logic hơn mà nó còn giúp sự phát triển của xã hội có những tiến trình cụ thể, theo hướng ngày càng hiện đại và văn minh.

– Sự định hướng trên được hiện diện trong mọi mặt, từ hoạt động nhận thức thế giới khách quan cho đến cuộc sống thực tiễn của con người.

• Nhìn nhận hiện thực khách quan

– Thế giới quan giúp cho con người có thể nhìn nhận lại chính mình cũng như nhìn nhận được thế giới xung quanh. Từ đó có thể xác định được những mục đích, ý nghĩa cuộc sống và lựa chọn được cách thức hoạt động để có thể đạt được những mục đích và ý nghĩa đó.

– Khi thế giới quan đúng đắn thì kéo theo nhân sinh quan cũng sẽ trở nên tích cực hơn và trình độ phát triển của thế giới cũng sẽ trở nên mạnh mẽ hơn.

Như vậy bạn đã hiểu rõ hơn về thế giới quan là gì rồi đúng không nào? Việc hiểu được thế giới quan sẽ giúp ích cho sự phát triển tư duy của mỗi chúng ta. Hy vọng những kiến thức này sẽ giúp bạn áp dụng trong học tập cũng như trong thực tiễn nhé!