Tiếng Việt là một trong những ngôn ngữ khá khó học bởi sự đa dạng của câu cũng như sự phức tạp trong ngữ pháp, ý nghĩa trong câu. Trong cuộc sống hàng ngày chúng ta thường xuyên sử dụng chỉ từ nhưng ít người quan tâm hay tìm hiểu hết ý nghĩa của nó. Hãy cùng sieusach khám phá chỉ từ là gì cũng như vai trò và cách sử dụng thông qua các ví dụ, bài tập dưới đây nhé!
Chỉ từ là gì?
Chỉ từ hay còn được gọi là đại từ chỉ định là loại từ có chức năng chỉ, trỏ vào sự vật để xác định được vị trí của các sự vật trong khoảng không gian, thời gian được nói đến trong câu.
Chỉ từ còn được gọi là đại từ chỉ định trong câu
Ví dụ một số chỉ từ thường dùng như: Nọ, Ấy, Kia, Này, Đó, Đây, Đấy,…
Phân loại chỉ từ
Dựa theo mục đích sử dụng nên chỉ từ được chia thành 3 nhóm là:
- Chỉ từ dùng để xác định vị trí hay còn là đại từ chỉ vị trí: là những từ dùng để chỉ quan hệ không gian giữa người nói và đối tượng đang được nói đến trong câu. Khi sử dụng đại từ chỉ vị trí cần phải có vật quy chiếu có thể đó là người nói, người nghe hay đối tượng được nói đến, đề cập đến. Các đại từ đó là: này, kia, kìa, nọ, ấy, đấy, đó, đây.
Ví dụ: Tôi thích đôi găng tay này.
Trong đó từ này để chỉ vị trí cho người nói đang ở gần với đôi găng tay được nói đến.
- Chỉ từ dùng để chỉ quan hệ thời gian giữa các sự vật được nói đến còn gọi là đại từ chỉ thời gian. Các từ là: này, nay, đấy, nọ, kia, kìa, ấy, đây, bây giờ, giờ, bấy giờ.
Ví dụ: Thời gian đó, chúng tôi như được trở về với tuổi thơ.
- Chỉ từ để thay thế cho trạng thái/sự kiện đã được nêu ở một đơn vị ngôn ngữ khác (từ một câu, một vế câu, từ, một câu). Đó là các từ: vậy, thế
Ví dụ: Bạn làm như thế là không đúng.
Vai trò của chỉ từ trong câu
Theo lý thuyết, vai trò và cách sử dụng chỉ từ giống nhau nhưng tùy theo hoàn cảnh mà chỉ từ có thể thay đổi hoặc chứa nhiều ý nghĩa phù hợp với dụng ý của người nói. Sau đây là một số vai trò chính của chỉ từ trong câu.
Chỉ từ đóng vai trò là phụ ngữ trong câu
Ví dụ: Căn nhà đó được trang trí rất nhiều hoa dây leo.
Trong câu này, từ “đó” là chỉ từ có vai trò là phụ ngữ đứng sau chủ ngữ và bổ nghĩa cho danh từ “căn nhà”. Còn từ “đó” để xác định căn nhà theo không gian được nói đến trong câu.
Chỉ từ có vai trò quan trọng nhằm nhấn mạnh, rõ nghĩa trong câu
Chỉ từ làm trạng ngữ trong câu
Ví dụ: Một ngày nọ, tôi tình cờ gặp lại bạn học cũ cấp 3 của tôi.
Trong câu này, từ “nọ” đóng vai trò làm trạng ngữ và bổ nghĩa cho thời gian là “Một ngày”.
Chỉ từ làm chủ ngữ trong câu
Ví dụ: Đó là đồ của tôi!
Trong câu này, từ “Đó” đóng vai trò vừa là chủ ngữ, vừa là chỉ từ có tác dụng để xác định sự vật theo không gian đã được nhắc đến trong câu nói.
Có thể thấy rằng, chỉ từ đóng nhiều vai trò và được sắp xếp ở nhiều vị trí khác nhau trong câu. Vì vậy, người đọc cần phải tiến hành phân tích chính xác ngữ nghĩa của câu và nắm được hiệu quả để truyền tải thông tin mà người viết muốn gửi gắm.
Cách sử dụng chỉ từ sao cho đúng ngữ pháp trong câu
Chỉ từ là biện pháp tu từ được dùng phổ biến trong câu, nhất là khi người nói muốn nhấn mạnh ý nghĩa trong các tình huống giao tiếp. Ngoài ra, chỉ từ cũng được sử dụng linh hoạt trong nhiều thể loại văn chương khác nhau. Do đó việc hiểu và vận dụng chỉ từ thích hợp sẽ giúp cho chúng ta linh động hơn trong giao tiếp hay sáng tác văn thơ.
Chỉ từ dùng trong giao tiếp đời sống
Cách sử dụng chỉ từ sao cho đúng ngữ pháp và đầy đủ ý nghĩa
Ví dụ:
- Có phải anh từng ở khu này không?
Chỉ từ “này” trong câu đóng vai trò làm phụ ngữ trong câu.
- Một ngày nọ, chàng hiệp sĩ bỗng xuất hiện và tiêu diệt con rồng lửa độc ác, hung hãn để bảo vệ vương quốc.
Chỉ từ “nọ” đứng trong câu đóng vai trò làm trạng ngữ.
- Nghe đồn đó là cô gái con phú hộ xinh đẹp nhất vùng!
Chỉ từ “đó” nằm trong câu đóng vai trò chủ ngữ.
Chỉ từ trong văn chương dùng làm biện pháp tu từ
Ví dụ:
“Trời xanh đây là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta”
(Đất nước – Nguyễn Đình Thi)
Trong đó, chỉ từ “đây” đóng vai trò làm phụ ngữ trong câu còn từ “trời xanh”, “núi rừng”, giúp chỉ định vị sự vật trong không gian được nhắc đến.
Trên đây là tổng hợp về những kiến thức liên quan đến chỉ từ là gì mà chúng ta đã học ở lớp 6. Hy vọng với những chia sẻ trên đây các bạn có thể vận dụng tốt những thông tin trong bài viết này vào trong cuộc sống và công việc học tập của mình!
