Đất feralit là loại đất phân bố rộng khắp nước ta, có đến 41 tỉnh thành có loại đất này. Vậy đất feralit là gì? Đặc điểm, nguyên nhân hình thành đất feralit như thế nào? Hôm nay, hãy cùng chuthapdoquangninh.org.vn tìm hiểu trong bài viết dưới đây để có lời giải đáp cho câu hỏi này nhé!
Đất feralit là gì?
Đất feralit hay còn gọi là nhóm đất đỏ vàng theo phân loại của FAO là nhóm đất có màu đỏ hoặc lẫn đỏ, hay xuất hiện ở dưới tán rừng mưa nhiệt đới. Đất feralit ở nước ta phân bố đa phần là các khu vực Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, Tây Bắc, Bắc Trung Bộ….
Đất feralit là đất đỏ vàng thường có ở vùng khí hậu nhiệt đới ẩm
Nhóm đất đỏ vàng này được sử dụng để trồng một số loại cây công nghiệp: Cacao, cao su, điều, cà phê…Ngoài ra, chúng cũng được sử dụng để canh tác cây lương thực như: ngô, lúa, sắn, mì….
Nguyên nhân hình thành đất feralit
Đất feralit là sản phẩm của quá trình hình thành đất đặc trưng của vùng khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa. Với nhiệt đới ẩm cao, quá trình phong hóa diễn ra cường độ mạnh, khiến trên mặt đất tạo nên lớp đất dày. Sau đó, mưa nhiều thấm sâu xuống lớp đất đá bên dưới và rửa trôi các chất bazơ dễ tan ( Ca2+, Mg2+, K+) làm cho đất chua. Đến mùa khô, nước lại di chuyển lên trên mang theo ôxít sắt, ôxít nhôm đã tích tụ khiến cho mặt đất có màu đỏ vàng nên đất này gọi là đất feralit đỏ vàng.
Quá trình feralit diễn ra mạnh mẽ nhất ở các vùng đồi núi thấp trên đá mẹ axit. Chính vì vậy, đất feralit là sản phẩm chủ yếu trong quá trình hình thành ở Việt Nam.
Xem thêm:
- Đất mùn là gì? Thành phần, tác dụng và quá trình hình thành đất mùn
- Đất xám bạc màu là gì? Nguyên nhân, biện pháp cải tạo hiệu quả
- Đất sét là gì? Phân loại, đặc điểm, cách nhận biết và biện pháp cải tạo
- Đất kiềm là gì? Nguyên nhân, đặc điểm & biện pháp cải tạo đất kiềm
- Đất chua là gì? Đặc điểm, nguyên nhân và cách cải tạo
Đặc tính của đất feralit
Đặc tính của đất feralit là lớp vỏ phong hóa dày, đất chua, thoáng khí, dễ thoát nước, nghèo các chất ba dơ, nhiều hợp chất sắt, nhôm. Các hợp chất này thường được tích tụ và thành kết von hoặc đá ong nằm cách mặt đất sâu (0,5-1m). Nên khi đá ông bị mất đi lớp che phủ sẽ làm lộ ra ngoài và khô cứng lại.
Trong đất feralit thì tầng tích lũy chất hữu cơ (tầng A) thường mỏng, hàm lượng chất hữu cơ trong đất thấp, thành phần chủ yếu là mùn, axit fulvonic. Còn tầng B có tích tụ các oxit của nhôm, sắt [Fe và Al] nên tạo nên màu đỏ vàng thường thấy của loại đất này.
Các tầng của đất feralit
Trong đất feralit thì hàm lượng các khoáng vật nguyên sinh rất thấp, trừ những khoáng vật rất bền như cao lanh, thạch cao. Còn đoàn lạp của đất tương đối bền chiếm 65% diện tích đất tự nhiên.
Chính vì vậy, đất feralit không thích hợp để phát triển cây lương thực, mà thích hợp để phát triển một số loại cây công nghiệp, nhất là cây công nghiệp lâu năm, một số loại cây ăn quả, hay phát triển đồng cỏ để chăn nuôi và trồng rừng.
Đất feralit thích hợp trồng cây gì?
Đất feralit được chia làm hai nhóm chính là: Đất feralit vùng núi thấp và đất mùn núi cao. Mỗi nhóm đất sẽ có loại cây trồng thích hợp, cụ thể:
Đất feralit vùng núi thấp trồng cây gì?
Loại đất này thích hợp trồng các cây công nghiệp lâu năm cho lợi nhuận kinh tế cao, những cây ngắn ngày xen kẽ để tăng thêm thu nhập. Do đó, người dân có thể lựa chọn trồng các loại cây công nghiệp phổ biến như:
- Cây keo
Cây keo có khả năng sinh trưởng nhanh, mạnh, chống chịu tốt trong điều kiện tự nhiên, khô hạn kéo dài nên được nhiều người lựa chọn trồng trên đất như feralit, nơi có đồi núi thấp. Hơn nữa trồng cây keo còn giúp cải tạo đất, chống xói mòn, đem đến hiệu quả kinh tế cao do thân cây keo được sử dụng làm giấy, sản xuất gỗ mỹ nghệ.
- Cây cà phê
Cây cà phê thuộc loại cây công nghiệp lâu năm, đem đến nhiều giá trị về kinh tế cho người trồng, đặc biệt là ở vùng Tây Nguyên, Đăk Lăk. Cây cafe trồng trên đất feralit là những cây có bộ rễ lớn, chia thành nhiều loại rễ cọc, rễ trụ, rễ ngang và rễ tơ. Nhờ bộ rễ ăn sâu và phát triển theo độ dài tán lá nên khả năng chịu hạn của loại cây này tương đối cao. Chính vì vậy, chất lượng cafe khi được trồng ở đây có hương vị thơm ngon, đậm vị hơn.
Cây cafe là cây công nghiệp mang giá trị cao trồng trên đất feralit
- Trồng cây ăn quả
Các cây ăn quả như cây học có múi: chanh, quýt, cam, các loại cây chịu hạn tốt: mía, xoài…Đây là những loại cây có thể trồng được trên đất feralit, đất đồi, đất thung lũng. Tuy nhiên, khi trồng trên đất feralit thì người trồng phải đầu tư thêm hệ thống tưới tiêu cho nước vì rễ của cây tương đối ngắn, cây không chịu được ngập úng nên khá thích hợp trồng trên vùng đất đồi núi.
Mặc dù điều kiện đất khô hạn nhưng lại có nhiều khoáng chất trong đất nên giúp cho cây ăn quả ngắn ngày ở đây ngon ngọt hơn nếu hệ thống tưới tiêu được bố trí hợp lý.
- Các loại cây ngắn ngày
Các loại cây ngắn ngày khác như: đậu, vừng, lạc, sắn…là những loại cây không những đem đến độ dinh dưỡng cho đất mà còn hạn chế cỏ dại mọc, và tăng doanh thu cho người dân.
Tuy nhiên khi trồng cây ngắn ngày bạn cần thường xuyên phải cải tạo đất, giảm độ chua cho đất, hạn hán và rửa trôi đất giúp tăng độ dinh dưỡng cũng như tạo điều kiện tốt cho cây phát triển.
Đất feralit núi cao, đồi dốc trồng cây gì thích hợp?
Ở những nơi có độ cao tuyệt đối 900m trở lên, nhiệt độ càng giảm, độ ẩm càng tăng tạo điều kiện tích lũy mùn. Đất mùn ở những vùng núi cao có tầng dày từ 0,6 – 1,5m, thành phần cơ giới trung bình-nhẹ. Do đó, ở những địa hình núi cao, dốc thì nên trồng các cây phòng hộ đầu nguồn hay những cây lấy gỗ to.
Một số loại cây được trồng làm rừng phòng hộ như: dừa, hồi, quế, bơ, thông, phi lao, xoan, luồng,…. Ưu điểm của những loại cây này là thân gỗ to khỏe, tán lá rộng, phát triển mạnh, rễ có khả năng cắm sâu xuống đất giúp giữ nước tố, chống xói mòn, sạt lở đất.
- Cây luồng
Thuộc loại cây thân gỗ lâu năm, có bộ tán lá to, rễ cắm sâu dưới đất nên chịu được khô hạn. Cây luồng ưa thời tiết nóng ẩm nóng, nhiệt độ trung bình 22-26 độ C, thích hợp trồng nơi đồi dốc. Trồng luồng mang lại giá trị kinh tế cao sau 6 năm có thể khai thác được gỗ để phục vụ cho ngành thủ công mỹ nghệ.
Cây luồng thích hợp trồng nơi đồi dốc
- Cây xoan
Đây là cây dễ sống, có khả năng sinh trưởng, phát triển tốt, khỏe mạnh trên nhiều loại đất và môi trường khác nhau, đặc biệt là đất feralit núi cao. Ưu điểm cây xoan là cành lá phát triển tốt, tán lá cao, thời gian khai thác ngắn nên được trồng phổ biến trên vùng núi dốc, núi cao.
- Cây bơ
Cây bơ là loài cây ưa đất tơi xốp, hút nước tốt nên nếu cây bị ngập úng sẽ kém phát triển, suy yếu, không mang lại hiệu quả kinh tế. Vì vậy, cây thích hợp trồng ở những vùng đất feralit có độ cao trên 500m ở khu vực Tây Nguyên. Khi được trồng ở đây cây bơ cho năng suất, chất lượng sản phẩm tốt hơn, bơ nhiều thịt, thơm hơn. Và đây cũng là lý do tại sao quả bơ lại trở thành đặc sản của khu vực này.
Trên đây là bài viết về đất feralit là gì? Đặc điểm, nguyên nhân và những cây trồng thích hợp trên đất feralit ở nước ta. Hy vọng với những chia sẻ trong bài viết đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức hữu ích về loại đất này để có thể áp dụng vào trong thực tế.
