Hệ tuần hoàn kín là nội dung khá quan trọng trong Sinh học lớp 11 và thường hay có trong bài kiểm tra, bài thi cuối kỳ. Vậy hệ tuần hoàn kín là gì? Hệ tuần hoàn kín và hệ tuần hoàn hở khác nhau như thế nào? Hãy cùng theo dõi bài viết này, chúng tôi sẽ mang đến những thông tin chi tiết để các bạn có thể hiểu rõ hơn.
Hệ tuần hoàn là gì?
Hệ tuần hoàn là hệ cơ quan gồm máu, mạch máu, bạch huyết với chức năng vận chuyển oxy, hormon và các chất dinh dưỡng thiết yếu vào cơ thể để nuôi dưỡng các tế bào, đảm bảo chúng hoạt động tốt. Hệ tuần hoàn luân chuyển chất dinh dưỡng, khí đến các tế bào và mô trên khắp cơ thể nhờ sự lưu thông của máu.
Hệ tuần hoàn giúp vận chuyển chất dinh dưỡng, oxy,… để nuôi dưỡng cơ thể
Thành phần của mạng lưới hệ thống này là hệ thống tim mạch và bạch huyết. Hệ thống tim mạch gồm tim, máu và mạch máu. Nhịp đập của tim sẽ thôi thúc chu kỳ luân hồi bơm máu đi khắp cơ thể.
Cấu tạo của hệ tuần hoàn gồm có:
- Tim: Là cơ quan nằm ở gần trung tâm của ngực và có lực bơm liên tục không thay đổi giúp mạng lưới hệ thống tuần hoàn hoạt động liên tục mọi lúc.
- Động mạch: Giúp cơ thể mang lượng máu giàu oxi ra khỏi tim và đi đến những cơ quan cần thiết của cơ thể.
- Tĩnh mạch: Giúp cơ thể đưa máu đã khử oxy đến phổi, nơi cần nhận oxy.
- Máu: Là phương tiện luân chuyển hormone, oxy, chất dinh dưỡng, kháng thể và những thứ thiết yếu khác nhằm giữ cho cơ thể tăng trưởng tốt và luôn khỏe mạnh .
Chức năng chính của hệ tuần hoàn là:
- Vận chuyển những chất dinh dưỡng và oxy cho tế bào.
- Vận chuyển các chất bài tiết ra khỏi các tế bào.
- Giúp cơ thể chống lại các bệnh lý nhiễm khuẩn, tăng cường sức đề kháng.
- Vận chuyển hormon tới được cơ quan đích.
- Điều hòa thân nhiệt cho cơ thể bởi nguồn máu nóng sưởi ấm các cơ quan và làm nhiệm vụ tỏa nhiệt cho cơ thể, ổn định độ PH và duy trì cân bằng nội mô.
Hệ tuần hoàn gồm có hệ thống tuần hoàn hở, hệ thống tuần hoàn kín, hệ thống tuần hoàn đơn và hệ thống tuần hoàn kép. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về hệ tuần hoàn kín.
Hệ tuần hoàn kín là gì?
Hệ thống tuần hoàn kín là mạng lưới hệ thống tuần hoàn mà máu lưu thông liên tục trong mạch máu. Trong hệ tuần hoàn này, máu lưu thông được là nhờ vào áp lực đè nén cao nên vận tốc chảy cũng sẽ nhanh hơn. Các tế bào của mô và máu không tiếp xúc trực tiếp với nhau vì bị ngăn cách bởi dịch mô. Dịch mô được hình thành từ máu nhờ quá trình lọc qua thành của mao mạch .
Hệ tuần hoàn kín có máu di chuyển liên tục trong các mao mạch
Ở các loài động vật có xương sống, hầu hết dịch mô sẽ phải quay trở lại mao mạch với áp suất thấp hơn. Nhưng sẽ có 1 số ít được gom lại vào một hệ thống dẫn riêng mà không có liên quan gì đến nhau, thường được gọi là mạch bạch huyết.
Hệ tuần hoàn kín thường hay gặp ở các loài như: Giun đất, mực ống, bạch tuộc và động vật có xương sống.
Đặc điểm của hệ tuần hoàn kín
Sau khi đã hiểu rõ khái niệm của hệ tuần hoàn kín là gì ở bên trên, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sâu hơn về đặc điểm của hệ tuần hoàn này nhé.
- Máu sẽ được tim bơm đi liên tục và lưu thông trong các mạch kín, từ động mạch qua mao mạch rồi đến tĩnh mạch và sau đó quay trở lại về tim.
- Máu trao đổi chất với các tế bào thông qua thành mao mạch.
- Máu chảy trong động mạch có áp lực cao hoặc trung bình vừa phải thì tốc độ cũng sẽ chảy nhanh.
Phân loại hệ tuần hoàn kín
Hệ tuần hoàn kín có 2 loại gồm hệ tuần hoàn đơn (thường có ở cá) và hệ tuần hoàn kép (động vật có phổi như bò sát, lưỡng cư, chim và thú). Mỗi loại có đặc điểm khác nhau, hãy cùng tìm hiểu qua những thông tin dưới đây.
Các loại trong hệ tuần hoàn kín
Hệ tuần hoàn đơn
Đây là hệ thống tuần hoàn mà máu chỉ đi qua tim có một lần trước khi di chuyển tới các mô của cơ thể. Các loài cá thường có hệ tuần hoàn đơn bởi chúng có đệm đỡ từ môi trường xung quanh và thân nhiệt thay đổi theo mức nhiệt độ của môi trường. Trong hệ tuần hoàn này máu sẽ đi từ tim ra với mức áp suất thấp rồi chảy đến mang qua động mạch.
Sau khi được oxi hoá, máu sẽ được tập trung vào động mạch để ra mang, chúng được gom lại để tạo thành mạch máu lớn duy nhất và gọi là động mạch chủ lưng chạy dọc theo thân cá.
Các nhánh của động mạch chủ lưng sẽ trực tiếp đi tới các khoang bên trong cơ thể. Sau khi được khử oxy, máu được tập trung ở mức áp suất thấp vào một khoang chứa lớn và được gọi là xoang tĩnh mạch. Các xoang chứa máu có thể tích lớn và từ chỗ đó máu sẽ chảy đến tim.
Hệ tuần hoàn kép
Đây là hệ thống tuần hoàn mà máu sau khi được oxi hoá sẽ được quay trở lại tim lần nữa trước khi được đi đến các mô trong cơ thể. Do được đi qua tim hai lần nên áp lực và tốc độ của máu là rất cao. Hệ thống tuần hoàn kép gồm hai vòng tuần hoàn nhỏ hơn, đó là vòng tuần hoàn phổi và vòng tuần hoàn hệ thống.
- Vòng tuần hoàn phổi: Máu sau khi được khử oxi sẽ được đưa vào tâm nhĩ phải của tim rồi chuyển qua tâm thất phải và bơm lên phổi thông qua động mạch phổi. Ở phổi, máu sẽ giải thoát khí CO2 và hấp thụ khí oxy rồi quay trở lại tĩnh mạch phổi
- Vòng tuần hoàn hệ thống: Máu chảy dưới áp lực cao từ tâm thất trái qua đến động mạch chủ để phân phối đi khắp cơ thể. Sau khi đã trao đổi chất với các tế bào trong mô, máu sẽ trở lại tâm nhĩ phải qua tĩnh mạch chủ trên và tĩnh mạch chủ dưới để kết thúc vòng tuần hoàn.
So sánh hệ tuần hoàn kín và hệ tuần hoàn hở
Hệ tuần hoàn kín và hệ tuần hoàn mở là hai trong số bốn dạng chính của hệ tuần hoàn. Sau khi hiểu rõ hệ tuần hoàn kín là gì ở bên trên, chúng ta sẽ cùng so sánh giữa hai hệ tuần hoàn này để xem xét sự giống và khác nhau:
Điểm giống & khác nhau của hệ tuần hoàn kín và hệ tuần hoàn hở
Giống nhau: Đều cùng là một hệ thống tuần hoàn quan trọng bên trong cơ thể.
Khác nhau:
- Hệ tuần hoàn hở thường ở một số loài động vật không xương sống và có kích thước nhỏ. Còn hệ tuần hoàn kín thì gặp ở một số loài động vật không có xương sống (như mực ống, giun đất, bạch tuộc) và động vật có xương sống.
- Ở hệ tuần hoàn mở, máu sẽ tràn vào động mạch rồi đến khoang cơ thể và theo tĩnh mạch về tim; không có mao mạch. Còn hệ tuần hoàn kín, máu được lưu thông liên tục trong các mạch kín và có mao mạch.
- Trong hệ tuần hoàn hở, lượng máu luôn ít và chỉ chiếm khoảng 3 – 10% khối lượng của cơ thể. Còn hệ tuần hoàn kín, lượng máu được lưu thông liên tục trong các mạch máu.
- Ở hệ tuần hoàn hở, máu tiếp xúc và trao đổi chất trực tiếp với tế bào. Còn hệ tuần hoàn kín thì máu trao đổi chất với tế bào thông qua các dịch mô.
- Hệ tuần hoàn mở, máu chảy trong động mạch với áp lực thấp, tốc độ chảy chậm. Còn hệ tuần hoàn kín, máu được trao đổi chảy trong động mạch với áp lực cao, tốc độ chảy nhanh
- Hiệu quả của hệ tuần hoàn hở khá là thấp, còn hệ tuần hoàn kín thì cao.
Hy vọng bài viết này mang đến những thông tin hữu ích để các bạn hiểu rõ hệ tuần hoàn kín là gì? Và sự giống và khác nhau giữa hệ tuần hoàn kín và hệ tuần hoàn hở. Nếu các bạn còn vấn đề gì thắc mắc về nội dung của bài viết, hãy bình luận bên dưới để chúng tôi giải đáp chi tiết.
