Chu Văn An là một trong 4 danh nhân kiệt xuất của Việt Nam đã được UNESCO vinh danh. Vậy Chu Văn An là ai? Theo dõi bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn cuộc đời và sự nghiệp của ông nhé!
Chu Văn An là ai?
Chu Văn An là người thầy vĩ đại, là người sáng lập trường học tư thục đầu tiên ở Việt Nam. Cuộc đời ông gắn liền với công tác giáo dục, và luôn giữ vững quan điểm dạy học không phân sang hèn, học phải đi đôi với hành.
Chu Văn An người có công đóng góp lớn vào nền giáo dục Việt Nam
Dưới triều vua Trần Minh Tông, Chu Văn An đã thi đỗ Thái học sinh (tương đương với tiến sĩ ngày nay). Thế nhưng, ông không làm quan mà mở trường học ở quê nhà. Sau này, ông đã được nhà vua mời làm tư nghiệp Quốc Tử Giám để dạy Thái tử học. Khi triều đại nhà Trần suy yếu, gian thần lũng đoạn, ông đã xin cáo quan về ở ẩn và về núi Phượng Hoàng (nay thuộc Chí Linh, Hải Dương) tiếp tục dạy học, nghiên cứu, viết sách. Ông đã để lại nhiều tác phẩm nổi tiếng như: Tiều ẩn thi tập, Tiều Ẩn Quốc ngữ thi tập,…
Với tài năng, tính cương trực và sự đức độ của mình ông đã đóng góp lớn vào nền giáo dục nước nhà. Sau khi mất, ông được phong làm Văn Trinh Công và được thờ tại văn miếu Quốc Tử Giám, ngang hàng với các bậc thánh hiền.
Ngày 16/4/2019, nhà giáo Chu Văn An đã được Unesco công nhận là danh nhân văn hóa thế giới.
Xem thêm:
- Danh nhân văn hóa thế giới là gì? Các danh nhân thế giới Việt Nam là ai
- Bình Tây Đại nguyên soái là ai? Tìm hiểu về Khởi nghĩa Trương Định
- An Nam tứ đại khí bao gồm những gì? Nguồn gốc, ý nghĩa
Tóm tắt tiểu sử Chu Văn An
Chu Văn An ở đâu? Thân thế và gia đình
Theo sử sách ghi lại, Chu Văn An được sinh ra ở làng Văn Thôn, xã Quang Liệt, huyện Thanh Đàm (nay là xã Thanh Liệt, Thanh Trì, Hà Nội). Ông sinh năm 1292, tên thật là Chu An, mất năm 1370. Ngày nay, họ Chu ở Thanh Liệt chỉ còn rất ít, phần lớn đã chuyển sang họ khác.
Sự nghiệp
Sự nghiệp của danh nhân văn hóa thế giới Chu Văn An được chia thành 3 giai đoạn như sau:
Mở trường dạy học ở Huỳnh Cung
Ở thời điểm đó, trường học rất hiếm, phần lớn dân chúng phải chịu cảnh thất học. Cả nước ta khi đó chỉ có 4 ngôi trường nhưng đều không nhận học sinh đến từ gia đình bình dân.
Chu Văn An đã về quê nhà mở trường dạy học đầu tiên cho người dân
Chu Văn An vốn là người không màng danh lợi, là người cương trực nên sau khi thi đỗ Thái học sinh ông đã về quê nhà mở trường tư thục Huỳnh Cung. Ông đã thu nhận các học sinh hiếu học mà không phân biệt sang hèn đến đây học.
Dưới triều nhà Trần, trường Huỳnh Cung đã tạo ảnh hưởng lớn, giúp con em thường dân có cơ hội được học hành, thi cử. Ngôi trường có 2 học sinh xuất thân bình dân đã đỗ đạt Thái học sinh là Lê Quát, Phạm Sư Mạnh, đã gây chấn động thời đó.
Trở thành hiệu trưởng Quốc Tử Giám
Sau khi trường Huỳnh Cung trở nên nổi tiếng thì danh tiếng của Chu Văn An cũng lan rộng. Ông đã được vua Trần Minh Tông mời về đảm nhiệm làm tư nghiệp Quốc Tử Giám, quản lý học tập, giáo dục của cả nước.
Ban đầu ông chủ yếu tập trung giảng dạy cho thái tử là Trần Hiến Tông. Sau khi vua Trần Hiến Tông lên ngôi, ông tập trung chủ yếu phát triển Quốc Tử Giám.
Dâng thất trảm và lui về ở ẩn
Năm 1341, khi vua Trần Hiến Tông qua đời, lúc đó Trần Dụ Tông còn nhỏ được lập làm vua nên Thái Thượng Hoàng Trần Minh Tông đã đứng sau quản lý việc triều đình. Khi vua Trần Minh Tông mất, Trần Dụ Tông đam mê cờ bạc, tửu sắc, quan lại tham nhũng, lộng quyền, vận nước suy yếu.
Chu Văn An đã không thể làm ngơ trước tình cảm đó nên dâng sớ chém đầu 7 tên gian thần. Tuy nhiên, vua Trần Dụ Tông không hồi âm mà chỉ im lặng.
Vì vậy, ông đã từ quan lui về ở ẩn ở núi Phượng Hoàng (nay thuộc thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương).
Chu Văn An đã về ở ẩn và tiếp tục dạy học trên núi Phượng Hoàng
Sau đó, ông tiếp tục công việc dạy học, viết sách, nghiên cứu về y học. Nhiều học trò của thầy Chu Văn An đã trở thành quan lớn nhưng vẫn thường đến thăm ông. Đến khi vua Trần Nghệ Tông lên ngôi, thì nhà vua có ý mời ông ở lại làm quan nhưng ông từ chối khéo.
Năm 1370, Chu Văn An đã qua đời, vua Trần Nghệ Tông nghe tin và đã truy phong cho ông tước hiệu là “Văn Trinh”, đồng thời lập đền thờ ở văn miếu Quốc Tử Giám.
Những thành tựu của danh nhân văn hóa thế giới Chu Văn An
Mặc dù đỗ đạt cao nhưng Chu Văn An không ra làm quan mà mở trường dạy học. Ngôi trường do ông lập ra đã đào tạo ra nhiều nhân tài cho đất nước, ông đã phổ cập giáo dục cho mọi tầng lớp trong xã hội.
Theo ông giáo dục không chỉ là lý thuyết suông mà còn chú trọng với việc thực hành. Ông đã biên tập bộ giáo trình Tứ Thư Thuyết ước, được chắt lọc từ bộ sách của Nho Giáo gồm: Đại học, Luận ngữ, Trung dung, Mạnh Tử.
Bộ Tứ Thư Thuyết ước của Chu Văn An
Sách là nguồn tài liệu quý giá, lưu giữ kiến thức nên Chu Văn An đã biên soạn khá nhiều sách. Bên cạnh đó, ông còn biên soạn cuốn “Y thư lược giải” ghi lại những công thức chữa bệnh của một số loại cây đông y. Các tác phẩm mà ông để lại thể hiện rõ quan điểm giáo dục và còn mãi giá trị để con cháu đời sau học tập và noi gương theo. Đó là:
- Cùng lý: Khi tìm hiểu cần tìm hiểu kỹ sự vật hiện tượng.
- Chính tâm: Luôn thể hiện tâm hồn trong sạch, sự chính trực, kiên quyết bài trừ các thói hư tật xấu.
- Tịch tà: Chống lại mê tín dị đoan, chống lại tà thuyết vô căn cứ.
- Cự bí: Phải đấu tranh tránh những điều xấu làm ảnh hưởng đến tư tưởng.
Những tác phẩm nổi bật của cụ Chu Văn An
Các tác phẩm của nhà giáo Chu Văn An có ảnh hưởng từ các triết lý của Phật giáo và Nho giáo. Các tác phẩm của ông thường thể hiện cảnh đẹp của đất nước kết hợp với các quan điểm về chính trị. Tuy nhiên, hiện nay phần lớn các tác phẩm đã bị thất truyền.
Những tác phẩm nổi tiếng do ông sáng tác gồm có:
- Tiều ẩn quốc ngữ thi tập
- Tứ thư thuyết ước
- Tiều ẩn thi tập
Ngoài ra, ông còn nghiên cứu y học và sáng tác quyển “Y học yếu giải tập chu di truyền” trong đó có ghi lại các phương thuốc chữa bệnh cơ bản. Một số tác phẩm mà chúng ta vẫn lưu trữ cho đến ngày nay đó là 12 bài thơ của Chu Văn An trong sách “Thơ Văn Lý Trần tập 3, xuất bản 1978”:
Y học yếu giải tập chu di truyền của Chu Văn An
- Cung hoạ ngự chế động chương
- Giang đình tác
- Linh sơn tạp hứng
- Miết trì
- Nguyệt tịch bộ Tiên Du sơn tùng kính
- Sơ hạ
- Đề Dương công Thuỷ Hoa đình
- Vọng Thái Lăng
- Xuân đán
- Thanh Lương giang
- Thôn Nam sơn tiểu khế
- Thứ vận tặng Thủy Vân đạo nhân
Đền thờ Chu Văn An ở đâu?
Năm 1997, tỉnh Hải Dương đã cho trùng tu đền thờ Chu Văn An và đến nay đã hoàn thành. Các khu tưởng niệm đền Chu Văn An tọa lạc trên núi Phượng Hoàng ở Chí Linh là nơi có nhiều du khách hay ghé thăm. Khu tưởng niệm Chu Văn An với 3 khu chính là : đền thờ, lăng mộ, điện Lưu Quang.
Đền thờ Chu Văn An
Bên trong ngôi đền có để câu đối thờ đó là:
“Trần vãn thử hà thời, dục vịnh đại phi hiền giả lạc
Phượng sơn tồn ẩn xứ, trĩ lưu trường ngưỡng triết nhân phong”
Tạm dịch:
“Cuối đời Trần là thời nào, ngâm vịnh rong chơi chẳng phải là thú vui của bậc hiền giả?
Núi Phượng vẫn còn lưu dấu vết ở ẩn, đỉnh non vẫn mãi ngưỡng mộ phong cách kẻ triết nhân”
Ngoài ra, tên của ông còn được dùng để đặt tên cho nhiều ngôi trường:
- Trường tiểu học , THPT Chu Văn An quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội.
- Trường THCS Chu Văn An tại đặt tại quận 11, TP. Hồ Chí Minh.
- Trường ĐH Chu Văn An của tỉnh Hưng Yên.
- Trường THPT chuyên Chu Văn An của tỉnh Bình Định.
Có thể thấy danh nhân văn hóa thế giới Chu Văn An đã để lại di sản giáo dục rất quý giá cho đời sau. Càng tìm hiểu về cuộc đời của ông thì chúng ta càng khâm phục hơn trước tinh thần vì dân, vì nước với những nghĩa cử cao đẹp. Mong rằng với những thông tin trong bài viết đã giúp bạn giải đáp được câu hỏi Chu Văn An là ai? cũng như cuộc đời, sự nghiệp của ông. Để tìm hiểu thêm các danh nhân Việt Nam khác hãy truy cập thường xuyên vào chuthapdoquangninh.org.vn nhé!
